Kitle fonlama, çok sayıda bireyin katkısına dayanan yeni nesil bir imece sistemidir. Bu sistemde, bireyler internet üzerinden olgunlaşmış bir fikri destekler. Temelde iki kitle fonlama modeli vardır: Doğrudan mali kazanç sağlayan ya da bir ödül/hediye veren. Mali kazanç sağlayan modelde sermayedarlar, fikir sahibi ile mali destek karşılığında kâr amaçlı sözleşmeler imzalarlar. Ödül/hediye veren modelde ise destekçiler, genellikle küçük bir katkıda bulunurlar. Karşılığında bir teşekkür, bir ödül, bir hediye veya fikrin ortaya koyacağı bir ürün alırlar.
Öyle bir dönemdeyiz ki, hayatı kolaylaştıran keşif ve icatlar hızla artıyor, yenilikçi ve yaratıcı hareketler de sayısız durumda. Özgün fikirleri hayata geçirmek için gerekli desteği bulmak zor, ülkemizde de kolay değil. Önceleri yakın çevremizden bulduğumuz destekler artık bizi küresel destekler aramaya davet ediyor. İşte kitle fonlama araçları bu noktada devreye giriyor. Türkiye’de de hem sanayi, hem teknoloji, hem de kültür ve sanatı destekleyen kitle fonlama araçları mevcut. Burada bulunmayan alanlar için de desteğe farklı yollarla erişmek ve fikrinizi bu platformlara sunmak mümkün.
Dünyanın her yerinden çeşitli alanlardaki projelere ev sahipliği yapan Kickstarter, ülkemizde de proje yazarlarının güvenli adresi olmaya başlamış. Kickstarter’a ülkemizden verilen projeler genellikle yenilikçi teknoloji ile ilgili sanılıyor. Halbuki kültür ve sanat alanındaki projelere de destek sağlanıyor. Teknolojiye oranla kaynak bulma bakımından geride kalan kültür-sanat fikir ve projeleri, Kickstarter sayesinde güvenli bir şekilde gerçekleşebiliyor.
Neden Kickstarter?
ABD merkezli Kickstarter 25 ülkede faal durumda, tek koşulu yaratıcı fikirlere destek olmak olan bir kitle fonlama aracıdır. Yaratıcılık; gıdadan seyahate, bilgisayar oyunlarından filmlere, sanayiden sanata pek çok alan için geçerli. Bugüne kadar 90 milyondan fazla kişi tarafından 250 bini aşan başarılı fikre ev sahipliği yapmış. Bu fikirlere toplam 8 milyar dolar tutarında fon sağlanmış. Bu mali kaynağın yanı sıra destekçiler, kendi görüş ve katkılarını da proje sahibine iletebiliyorlar.
Kickstarter’ın arkasında kâr amacı gütmeyen bir firma bulunuyor ve böyle bir şirket statüsü ülkemizde yok. Şirketin genel hedefi ise sosyal refah düzeyini yükseltmeye katkıda bulunmak olarak özetlenebilir. Yani, Kickstarter aracılığı ile elde edilen kazanç, bu platformun devamlılığını sağlarken aynı zamanda bu amaca hizmet ediyor.
Kimsenin doğru dürüst kâr elde edemediği bir sistem neden bu kadar başarılı o halde? Ödül, bağış ya da bir kuru teşekkürle hangi gemi nasıl yürütülüyor? İstatistiklere göre bu tür faaliyetler Amerikan ekonomisini iki yılda %600 kadar büyütmüş. Yani doğrudan para kazanılamasa bile, ekonomik hareket sosyal ve mali refahı getirebiliyor.
Destekçiler ise aslında fikre destek sağlıyor. Projeye fikir katkısında da bulunarak kendilerini projenin parçası olarak görebiliyor ayrıca iş alanlarında bu fikir projesinden yeni bir proje de çıkarabiliyorlar. Bu sayede toplumsal açıdan ivme kazanarak yeni bir değer üretilmiş oluyorlar. Tıpkı eski günlerdeki imece usulü, ya da altın günlerimiz gibi. Destekler gerek ekonomi çarkını harekete geçirerek, gerek bir değer yaratarak, gerek ödül alarak tekrar destek olan kişiye geri dönüyor. Örneğin bir şairsiniz ve kitap bastırmak istiyorsunuz. Ya da ressamsınız ve resimlerinizin görünür kılınmasını istiyorsunuz. Veya topluma bir değer katacak kültür sanat fikriniz var. Bu fikri, sanatı, filmi, kitabı vs. hayata geçirebilmek için ülkemizde de bulunan pek çok kitle fonlama aracına başvurabilirsiniz. Hepsinin kendine özgü artıları ve eksileri bulunuyor. Projenize göre seçim yapıyorsunuz. Kickstarter; kapasitesi ve hizmetleri bakımından kolaylık, güven sağlıyor. Ayrıca pek çok başvuru sorununuza şahsınıza özel çözüm üretiyor.
Kickstarter, proje sahibi ile destekçi arasındaki ilişkiye karışmıyor. Sadece her iki tarafın samimi ve dürüst olmasını talep ediyor. Buna karşın; fikir çalma, eser kopyalama, daha önce bulunmuş bir şeyi yeni bulunmuş gibi gösterme, elde edilen parayı başka veya kötü amaçlarla kullanma gibi konularda ulusal ve uluslararası hukukun tüm olanaklarını seferber ediyor.
Kickstarter’ın Çalışma Şekli
Kickstarter ilke olarak dürüstlük, şeffaflık ve güven üzerine politikalarını ve prosedürlerini oluşturmuş durumda. Toplanan bağışlar ise iki kademeli bir sistem tarafından korunuyor. Bir proje için toplanan meblağ, proje sahibinin belirlediği hedefe ulaştıysa destekçinin kredi kartından bloke edilen nakite dönüşmeye başlıyor. Belirli işlemler sürecinden sonra proje sahibine ulaştırılıyor. Uygulama süresince proje sahibi destekçileri bilgilendirmek zorunda. Ödül/hediyesini vermeyen, toplanan parayı kötüye kullanan proje sahipleri için hukuksal süreç derhal başlatılıyor.
Verdiğiniz desteği ne platform tarafından ne de proje sahibi tarafından herhangi bir şekilde kötüye kullanılamayacağından emin olabilirsiniz. Gerçi daha önce buna benzer girişimler olmuş. Bunun üzerine proje sahibinin topladığı bağışları amacı doğrultusunda kullanıp kullanmadığı daha yakın takibe alınmaya başlanmış. Artık hem güvene dayalı sistemlerle hem de yüksek hukuksal sistemlerle izleme yapılıyor. Dünyada birçok proje yazarının güvenli adresi Kickstarter, ülkemizde de popüler olmaya başladı. Özellikle değerli kültür-sanat projeleri, Kickstarter ile yeniden görünürlük kazanıyor.
Teknoloji çağının pek çok avantajı ve dezavantajı bulunuyor. Yapay zeka her alanda olduğu gibi kültür ve sanat alanlarında da yenilikler sunuyor. Bizlerin üzerine düşen görev de, kısmen de olsa teknolojiye, çağa ayak uydurarak, geleneksel değerleri yeniden görünür kılmak ve yepyeni bir değer ortaya koymak.
Sanat ve teknoloji ile kalın…
Kaynak
Kickstarer. Web. 25.01.2024
”Yerli Kitlesel Fonlama Platformları”, İstfonbul, Web. 25.01.2024
Çubukçu Ceren, ”Kitlesel Fonlama: Türkiye’deki Kitlesel Fonlama Platformları Üzerinden Bir Değerlendirme” Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 2, 155 – 172, 01.12.2017.
Kucur, Umut, Revisibilitiy: Datça Aphrodite Project, Finans Koordinatörü.
