Çin karakterleri (alfabesi) ve dili, Büyük Çin ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan ve Eski Çin alfabesinden türemiş dillerin (Simitik Diller) oluşturduğu bir dil ailesi grubudur. Lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dillerden olan Çince, dünyadaki her beş kişiden biri tarafından anadili olarak konuşulmaktadır.
Çin Karakterleri Tarihi Gelişimi
Çin karakterleri (harfleri), günümüzde Çince, Japonca ve Korecenin yazılmasında kullanılan simgesel grafikler ya da logogramlardır. Günümüzde bilinen semitik yapıdaki alfabelerden farklı olarak ses belirten yapıda değildir. Karakterler genel olarak resimli ideogram yapıda olup farklı dillerde değişik seslerle okunuyor olsalar da anlamları değişmez.
Çin karakterleri bu dile has bir yazı sistemidir ve 6.000 yılı bulan bir tarihe sahiptir. Çin dilindeki karakterler yan yana gelerek bir kelimeyi meydana getirmez, her kelime için farklı bir karakter bulunmaktadır. Çincenin bir geleneksel olan bir de Cumhuriyet Partisi başkanı Mao tarafından 1954 tarihinde yaptırılan basitleştirilmiş karakterleri vardır. 1954 yılından önce Çince, geleneksel karakterler ile yazılıyordu ve hala bugün Tayvan’da kullanılmaktadır. İlkokulu bitirmek için 1.200 civarında karakter bilmek gerekirken eğitim almış bir Çinli okuyucu 5.000 ilâ 7.000 karakter bilmelidir. Dilin sadeleştirilmesi ile birlikte okuma yazma oranı artmıştır.
Çinliler yazı dili ile konuşma dili arasında kesin bir ayrım yaparlar. Konuşulan değişik Çin dillerini de bölgesel lehçeler olarak tanımlarlar. Hong Kong ve Tayvan’da kullanılan Çince karakterler, geleneksel Çince karakterler esas alınarak yazılır. Tüm bu farklılıklara rağmen yazı dili neredeyse ortaktır.
Etkilediği Ülkeler ve Alfabeleri
3.500-6.000 yıllık köklü bir tarihe sahip olan Çince, belirli bir alfabeye değil, binlerce küçük dile sahip çok büyük bir dil ailesidir. En çok konuşulan dili Mandarin olmakla birlikte, Wu Çincesi ve Kantonca da yaygın olarak kullanılır. Dünyada en çok kullanılan dillerden olmakla birlikte çok fazla Doğu Asya ve Uzak Doğu ülkelerinin dilini etkilemiştir. Bunların başında Japonca, Korece (Hangul alfabesi) ve Vietnamca gelir. Ayrıca Tay alfabesi de bugün Çin’de çok kullanılan alfabe ve dillerdendir.
Japon dili ilk dönemlerde bir alfabeye sahip değilken 5. yüzyılda Çincenin Kanji yazı sistemi alınarak kendi yazı sistemine uyarlanmıştır. Zamanla, Kanjilerden, Hiragana ve Katakana hece alfabeleri türetilmiştir. Japoncanın söz varlığı yoğun bir şekilde diğer dillerden alıntıdır. Japonca dili sözcük olarak tonlamalı ve vurgulu bir yapıya sahip olup hızla gelişerek günümüzde en çok konuşulan dillerden olmayı başarmıştır.
Korece tarih boyunca Hança olarak adlandırılan Çin karakterleriyle yazılmıştır. Daha sonra Çin karakterlerinin yerini Hangıl alfabesi almıştır. Japoncanın Kanji karakterleriyle Çince karakterler, anlamları ve okunuşları Çinceden çoğu zaman farklı olsa da şeklen birbirlerine çok benzerler.
Çin Dilleri ve Lehçeleri
Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin’de yaşayanların konuştuğu dillerin tümüne verilen ad olup Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.
Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı “diyalektlerden” oluşmuştur. Çinliler, bu dilleri diyalekt teriminin karşılığı olarak kullandıkları fangyan terimi ile adlandırır ve Çincenin bir dil değil, dil ailesi olduğu kabul edilir. Bu aile 14 temel dilden oluşmakta olup en çok kullanılanlar; Kantonca, Hakka, Min ve Mandarin’dir. Çin lehçelerinde süreklilik esas olsa da lehçeler arası anlaşabilme ve benzeşme oranı düşük olan yüzlerce Çin dili tespit edilmiştir.
Kuzey dili olarak adlandırılan Mandarin’in yaklaşık 833-836 milyon konuşanı bulunmaktadır. Günlük dilde Mandarin, ya da Çince olarak adlandırılan resmi dil Putonghua (Standart Çince) ile karıştırılmamalıdır. Çin’de en popüler olan lehçe Mandarindir.
Göçmen topluluklarda ise 80 milyon kişi tarafından kullanılan Kanton lehçesi konuşulur. Min dilleri ile birlikte Güneydoğu Asya’nın çeşitli bölgelerinde 60 milyon kişi tarafından konuşulan lehçeler arasında Min Nan (Güney Min), Min Dong (Doğu Min), Min Bei (Kuzey) ve Min Zhong (Orta) ayrı birer dil olarak değerlendirilir.
Çinliler için lehçeler, tarih boyunca iletişimi kolaylaştıran bir araç olmuştur. Söz dizimi olarak Çinceden tamamen farklı dilleri konuşan Japon ve Koreliler ise temel dilbilgisi kurallarını öğrendikten sonra Çince el yazmaları ve belgeleri okuyabilmişlerdir. Bu yönüyle Çin karakteri Uzakdoğu’da kültürel alışverişin de temel simgesi olmuştur.
Antik Kalıntılar
6 bin yıllık bir geçmişe sahip olan Eski Çin dilinin ilk kalıntıları, Çin’in Shang hanedanlığı döneminde, yaklaşık M.Ö. 1600 yıllarına ait olan “Fal Yazıtları”dır.
Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu ve lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dillerden olan Çince, lehçeleri ile Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Tayvan, Makao, Malezya, Tayland, Vietnam, Singapur, Güney Kore, Endonezya gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dili olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler’in altı resmi dilinden biri olma özelliğini korumaktadır.
Kaynakça
alfabesi.com “Çin Alfabesi Nasıl Kullanılır” web 18.02.2016
alfabesi.com “Çince Alfabe Okunuşu” web 08.11.2018
alfabe.gen.tr “Çince Alfabe” web 19.01.2024
