Sinema, tarih anlatıcılığının en güçlü araçlarından biridir. Gerçek olayları, kültürel dönemleri ve insan deneyimini perdeye yansıtarak, izleyicilere geçmişi yeniden keşfetme ve anlama fırsatı sunar. Almanya, tarihsel açıdan zengin ve karmaşık bir ülke olmuştur ve bu karmaşıklık, sinemanın büyüleyici dünyasında birçok unutulmaz hikayenin doğmasına yol açmıştır. Bu yazıda, Alman tarihini anlatan 10 etkileyici filmi keşfedeceğiz.
1. Good Bye Lenin! – Elveda Lenin! (2003)
“Annemin geride bıraktığı ülke inandığı gibiydi ve onu son saniyesine kadar yaşatmıştık. Aslında hiç böyle var olmayan bir ülke. Anılarımda her zaman annemle bağlantılı olacak bir ülke…“
Good Bye, Lenin! filmi, Soğuk Savaş dönemi Berlin Duvarı‘nın yıkılması ve Doğu Almanya‘nın dramatik değişimini, idealist bir sosyalist anne ve oğlu arasındaki duygusal hikâyeyle anlatır. Berlin Duvarı‘nın yıkılmasının ardından, iki farklı dünyanın karşılaşması ve Doğu Almanya’nın geçirdiği köklü değişimi gözler önüne serer. Oğlunun annesinden kapitalizmin zaferini gizlemek için hayali bir dünya yarattığı film, nostaljik ögeler ve ironik sahnelerle kapitalizmin etkilerini ele alır.
2. Der Untergang – Çöküş (2004)
“Yaşam zayıfları affetmez. İnsanlık denen şey domuz papazların safsatasından başka bir şey değildir, acımak en büyük günahtır, hep söylerim. Zayıfa acımak doğaya ihanettir.“
Film, Adolf Hitler‘in son günlerini ve Berlin Muharebesi sırasındaki yaşamını odak noktasına almaktadır. Film, 1942 yılında 22 yaşındaki Traudl Junge‘un Hitler’in sekreteri olarak atanmasıyla başlar. Traudl, Hitler’in Doğu Prusya’daki karargahına götürülür. Üç yıl sonra, Adolf Hitler, Berlin’deki yeraltı sığınağına çekilir ve Rus ordusu Berlin’i ele geçirmeye başlar. Hitler ve en yakın çevresi, iktidarlarının sonunun yaklaştığını fark ederler. Film, Traudl Junge’un anılarına dayanarak Hitler’in sığınaktaki son günlerini ve Almanya’nın işgalini ustalıkla anlatır.
3. Das Leben der Anderen – Başkalarının Hayatı (2006)
“…Bu müziği bir kereliğine bile bütün kalbiyle dinleyen birisi artık kötü bir insan olamaz.“
Das Leben der Anderen filmi, 1984 yılında Soğuk Savaş döneminin gölgesindeki Doğu Almanya‘da geçmektedir. Ülke, sıkı bir gözetim altındadır ve Stasi adı verilen gizli polis teşkilatı, vatandaşların özel yaşamlarını sıkı bir şekilde izlemektedir. Başkarakter, Stasi ajanı Hauptmann Gerd Wiesler‘dir, sadık bir görevli olarak bilinir ve görevi devlete karşı olabilecek herhangi bir tehdidi ortaya çıkarmak ve etkisiz hale getirmektir. Ancak, Wiesler’in yaşamı, ünlü bir yazar olan Georg Dreyman ve sevgilisi Christa-Maria Sieland‘ı izlemeye başlamasıyla derin bir değişim geçirir.
Wiesler, görev gereği bu insanların her adımını izlemeli ve devlete karşı herhangi bir tehlikeyi tespit etmelidir. Ancak zamanla, Wiesler, Dreyman ve Christa-Maria’nın yaşamlarına müdahale etmek yerine, insanlıklarını ve özgürlüğün kıymetini anlamaya başlar. Bu dönüşüm, Wiesler’in kişisel ve etik bir iç hesaplaşmayla sonuçlanır.
4. Schindler’s List – Schindler’in Listesi (1993)
“Karanlıktaysan gölgen bile seni yalnız bırakır.“
Film, Alman işadamı Oskar Schindler‘in hikayesini merkezine alır. Schindler, Nazi Partisi üyesi olmasına rağmen, Polonya‘da bir emaye fabrikası satın alır ve Yahudi işçileri ucuz işgücü olarak kullanmaya başlar. Başlangıçta sadece kâr amacı güden Schindler, zamanla Yahudi işçilerin insanlık dışı muamele gördüğünü ve ölüm kamplarına gönderildiğini fark eder.
Schindler, insanlığının ve vicdanının sesini dinler ve Yahudi işçileri korumak için elinden geleni yapmaya karar verir. Onlar için çalışanlarını toplama kamplarından kurtarmak için, Nazi yetkililerini kandırmaya çalışır ve yüzlerce Yahudi’nin hayatını kurtarır. Bu sırasında, Schindler’in listesi olarak bilinen bir liste oluşturur ve bu listedeki insanlar hayatta kalmayı başarır.
5. The Pianist – Piyanist (2002)
“Sanki çok ömrümüz varmış gibi, beklemeyi öğretiyor bize hayat.“
Władysław Szpilman, Polonyalı bir Yahudi piyanisttir ve Varşova’da müzik kariyerine devam etmektedir. II. Dünya Savaşı‘nın patlak vermesiyle birlikte Nazi Almanya’sı Polonya’yı işgal eder ve Szpilman ve ailesi, Yahudi zulmünden kaçınmak için Varşova Ghetto’suna sürülürler. Ghetto içinde, Szpilman ve ailesi kötü şartlarda yaşam mücadelesi verirler.
Szpilman ailesi Nazi toplama kamplarına gönderilirken, o savaştan kaçmayı başarır ve Varşova’nın harap olmuş sokaklarında saklanır. Bu süreçte, bir dizi sıkıntı ve tehlike ile karşı karşıya kalan Szpilman, hayatta kalmak için mücadele eder.
6. The Boy in the Striped Pajamas – Çizgili Pijamalı Çocuk (2008)
“Çocukluk aklın karanlık vakti gelmeden önceki sesler, kokular ve görüntülerden ibarettir.“
Film, 8 yaşındaki Bruno ‘nun gözünden anlatılır. Bruno, Nazi Almanya’sındaki Berlin’deki lüks evinden ayrılmak zorunda kalan ailesinin yanında bir kırsal bölgeye taşınır. Ailesinin babası Ralf, Nazi subayı olarak çalışmaktadır. Yeni evlerine alışmaya çalışan Bruno, ormanın kenarında bir tel örgü ile çevrili bir kamptan uzakta bir çiftlik görür. Bu çiftlikte, “çizgili pijama” adını verdikleri giysiler giyen insanların olduğunu fark eder. Bruno, bu insanların kim olduğunu ve neden burada olduklarını anlamaya çalışır.
Bruno, kampta yaşayan ve tel örgülerin arkasındaki çocuklardan biri olan Shmuel ile arkadaşlık kurar. İkisi, tel örgülerin arkasında bulunan dünyayı anlamaya ve birlikte zaman geçirmeye başlarlar. Ancak Bruno, kamptaki gerçekleri ve Holokost ‘un korkunçluğunu tam olarak kavramamıştır.
Film, Bruno ve Shmuel ‘in masumiyeti ile Nazi Almanya’sının dehşeti arasındaki kontrastı vurgular. Bu çocukların arkadaşlığı, insanların ırk, ideoloji veya politika gibi faktörlerden öte, insan olmanın ve insanlığın bir ifadesidir. Ancak film aynı zamanda Holokost‘un dehşetini ve sonuçlarını da yürek burkan bir şekilde gözler önüne serer.
7. The Great Dictator – Büyük Diktatör (1940)
“Sizler birer makine değilsiniz! Sizler hayvan da değilsiniz! İnsansınız. Kalbiniz insanlık sevgisiyle dolup taşıyor. Nefret etmeyin! Yalnızca sevilmeyenler nefret eder… Sevilmeyenler ve doğaya aykırı olanlar.“
Film, iki ayrı karakteri oynayan Charlie Chaplin‘in performansına dayanır. İlk olarak, Chaplin, Yüksek Müttefik Devletler’in yönetiminde bulunan Tomainia adlı bir ülkede yaşayan ve Yahudi kökenli bir Yahudi berberini canlandırır. Bu berber, I. Dünya Savaşı sırasında amnezi yaşamıştır ve savaşın sonunda bir akıl hastanesinden kaçar. Berber, savaştan sonra ülkesine döner, ancak artık Naziler tarafından yönetilmektedir.
Diğer karakter ise Adenoid Hynkel‘dir, Tomainia’nın diktatörüdür ve Nazi Almanyası’nın Adolf Hitler‘ine benzer bir figürdür. Hynkel, totaliter bir rejim kurmuş ve Yahudilere olan düşmanlığını açıkça ifade etmektedir.
Film, bu iki karakterin yaşadığı zıt dünyaları ve berberin Hitler rejimi altındaki acımasızlığa karşı duruşunu anlatır. Berber, Nazizmin zulmünden kaçmaya çalışan bir grup Yahudi ile tanışır ve onları koruma çabasına katılır. Aynı zamanda Hynkel, Tomainia’nın düşmanlarına karşı büyük bir askeri saldırı planlar ve uluslararası ilişkileri gerginleştirir.
8. Das Boot – Denizaltı (1981)
“Ve hepsinin gözleri Führer ’e olan inançla parlıyor. Onlar da öğrenecekler.”
Film, Lothar-Günther Buchheim ‘in aynı adlı romanından uyarlanmıştır. “Das Boot“, II. Dünya Savaşı sırasında Alman denizaltısı U-96‘nın mürettebatının yaşadıklarını anlatan bir film olarak bilinir.
Film, U-96’nın bir görevde Atlantik Okyanusu‘nda İngiliz denizaltıları ve savaş gemileri tarafından kuşatılması ve denizin derinliklerindeki sıkıntılı hayatlarını takip eder. Mürettebat, sık sık tehlikeli durumlarla karşı karşıya kalırken, denizaltının içindeki gerilimler ve zor koşullar da ele alınır. Film, denizaltıda geçen uzun ve çoğunlukla sıkışık zaman boyunca mürettebatın psikolojik ve fiziksel savaşını gösterir.
9. Stalingrad (1993)
“Doğrusunu söylemek gerekirse- siperlerde düşündüğümüz son şey Stalin’di.“
Film, 1942 yılında Alman Ordusu‘nun Sovyetler Birliği‘ne karşı başlattığı Barbarossa Harekatı‘nın ardından Stalingrad‘a ulaşmasını ve şehri ele geçirme çabalarını anlatır. Stalingrad, stratejik bir öneme sahiptir ve Nazi Almanyası için büyük bir hedef olarak kabul edilir.
Alman askerleri, Stalingrad’da şiddetli çatışmalara girer ve şehirdeki Sovyet direnişi çok güçlüdür. Film, Alman askerlerinin çatışmalara, kış koşullarına ve açlığa dayanma çabalarını gösterir. Aynı zamanda savaşın insan psikolojisi üzerindeki etkilerini ve askerlerin savaşın dehşetiyle başa çıkma çabalarını vurgular.
10.Dunkirk (2017)
“Aferin çocuklar. Tebrikler.”
“Tek yaptığımız hayatta kalmak.”
“Bu yeterli.“
Film, İkinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen Dunkirk Tahliyesi‘ni merkezine alır. 1940 yılında, İngiliz ve müttefik birlikleri Nazi Almanya‘sı tarafından kuşatılmış ve Dunkirk sahilinde sıkışmıştır.
“Dunkirk“, olayları üç farklı hikaye hattı üzerinden anlatır. İlk olarak, sahil boyunca mahsur kalan İngiliz askerlerinin bakış açısından izleyiciye sunulur. Bu askerler, düşmanın sürekli saldırılarına ve ölümün gölgesine karşı direnirken, umutsuzca tahliye sırasına girmeye çalışır.
İkinci hikaye hattı, İngiliz sivil gemilerinin ve askeri gemilerin Dunkirk’e ulaşarak askerleri kurtarmaya çalışmasını ele alır. Bu bölümde, sivil gemi sahiplerinin cesurca savaş bölgesine gitme kararı ve bu riskli göreve katılma cesareti vurgulanır.
Son olarak, film, İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin hava savaşlarına katılmasını ve denizdeki tahliyeyi koruma görevini üstlenmesini gösterir.
İyi seyirler!
Kaynakça:
- Yoksul, Eyüp Kaan. “Tüm zamanların en sağlam 12 Alman filmi“. Yayım tarihi: 20 Aralık 2020. (Erişim tarihi: 09.10.23)
- Zaman, Nesrin. “Berlin Duvarı: Yapılışı, Yıkılışı, Hakkında Bilgiler ve Filmler“. Son güncellenen yayım tarihi: 25.05.2023. (Erişim tarihi: 09.10.23)
- “ALMANYA TARİHİ FİLMLERİ“. (Erişim tarihi: 09.10.23)
- Bahçetepe, Ulaş. “Good Bye Lenin (Elveda Lenin)“. Yayım tarihi: 30 Ocak 2008. (Erişim tarihi: 05.10.23)
- Bayrak, Nihal. “GOOD BYE, LENİN!“. Yayım tarihi: 14 Temmuz 2021. (Erişim tarihi: 05.10.23)
- “Nazi Filmleri: Tarihe Tanıklık Edeceğiniz 25 Film“. (Erişim tarihi: 05.10.23)
- Gonan, Selim. “The Pianist 2002 “. Yayım tarihi: 2019. (Erişim tarihi: 05.10.23)
- Korlu, Aysun. “Çizgili Pijamalı Çocuk“. Yayım tarihi: 18 Nisan. (Erişim tarihi: 05.10.23)
- MY. “Charlie Chaplin Büyük Diktatör Konuşması“. Yayım tarihi: 23 Aralık 2017. (Erişim tarihi: 05.10.23)
- “2. Dünya Savaşı’nın dönüm noktalarından Dunkirk’te neler yaşandı?“. Yayım tarihi: 21 Temmuz 2017. (Erişim tarihi: 08.10.23)
- Gönan, Selim. “Das Boot – 1981 Filmi Film İncelemesi“. Yayım tarihi: 2019. (Erişim tarihi: 09.10.23)
