Rönesans’tan sonra 17.yüzyılda resim, Barok olarak bilinen daha dramatik bir dönüşümden geçti. Avrupa’da ortaya çıkan Barok Dönemi’nde sanatçılar genellikle ayrıntılı, dinamik kompozisyonlar, zengin renkler ve dramatik ışık ve gölge kullanımı içeren resimler yarattılar. Bu dönemin en etkili isimlerinden biri Flaman Barok ressam Peter Paul Rubens‘tir. Rubens’in tarzı, zamanının en etkili sanatçılarını bile aşan büyük bir canlılık içerir. Barok tarzını uluslararası bir sanat biçimine dönüştürmede başarılı olan Rubens’in sanat anlayışına ve ünlü tablolarına gelin yakından bakalım.
Rubens’in Sanat Anlayışı
Peter Paul Rubens (1577-1640), Hollanda Altın Çağı‘nda ün kazanan tanınmış bir Flaman Barok ressamıydı. Farklı tarzı, Barok döneminin tüm temel özellikleri olan rengi, hareketi, dramayı ve duygusallığı vurguladı. Şehvetli kadınları, zengin renkleri ve dinamik besteleriyle uluslararası bir üne kavuşan Rubens, kendisini İspanya Hanedanlığı için önde gelen bir saray ressamı olarak inşa etti. Üretken bir sanatçı olmasının yanı sıra Rubens bir diplomat ve hümanist bir bilgindi, bu da onun İspanya Kralı IV. Philip ve İngiltere Kralı I. Charles tarafından şövalye ilan edilmesini sağladı.
Rubens, Katolik Kilisesi’nin ihtişamını yeniden kurma çabalarında Karşı Reform Hareketi tarafından desteklenen, popüler Barok hareketini özetleyen güçlü ve coşkulu bir üslup üretti. Çoğunlukla klasik ve Hıristiyan tarihinin belirli özelliklerine atıfta bulunan Rubens’in eserleri, Flaman gerçekçilik tarzının İtalyan Rönesansı geleneklerinin karışımıyla ünlüydü. Ünlü ressam, sanat için nispeten muhafazakar bir dönemin ardından resmi yeni bir yaşam arzusuyla canlandırdı. Rubens; cesur renk kullanımı, teatral tarzı, dinamik kompozisyonları ve yoğun duygusal ifade kullanımıyla tanındı.
Eserlerinin konusu dini figürler, mitolojik konular, tarihi eserler, av sahneleri, hayvanlar, portreler ve manzaralardan oluşur. Aynı zamanda Rubens’in kadın formuna dair imza tasviri, şehvetli çıplakları tanımlamak için bugün yaygın olarak kullanılan bir terim olan “Rubenesque” olarak adlandırılır. Estetik açıdan güzel, içerik ve duygu bakımından zengin olan eserlerinde bol miktarda sembolizm yer alır. Rubens bazen tuvallerinde melekler ve kutsal bir figüre bakan bireyler gibi piramit bir yapı kullanırdı. Bu piramit tekniği, izleyicinin bakışını resmin odak noktasına doğru yönlendirirken bir denge ve istikrar duygusu yaratır.
Haçın Yükselişi (The Elevation of the Cross)
Ruben’in başyapıtlarından biri olarak kabul edilen Haçın Yükselişi, Mesih’in çarmıha gerilmesini tasvir eden bir triptiktir (triptik, genellikle ki dış kanat ve bir merkezi panelden oluşan resim grubu).
Ruben; bu tablosunda İtalyan Rönesansı ve Caravaggio, Tintoretto ve Michelangelo gibi Barok ustalardan etkilendiğinde açıkça gösterir. Tablo; dramatik hareket, duygusal yoğunluk ve dinamik kompozisyon ile açık bir Ruben imzası taşır. Mesih’in çarmıhının yükselmesi, birkaç seyirci, at ve cellatların gergin bedenlerinden oluşan bir grubun yanında karanlık bir ortamda tasvir edilmiştir. Kimi sanat tarihçilerine göre Rubens’in burada aktardığı temel nokta, Mesih’in çarmıha gerilmesi olan günahın tüm insanlığın vicdanına ağır basmasıdır.
1610’da Antwerp’te St. Walburga Kilisesi’ni süslemek için oluşturulan tabloya Napolyon tarafından el konuldu ve Çarmıhtan İniş ile birlikte Paris’e götürüldü. Sonunda 1815’te iade edilen eser, günümüzde Anvers’in Meryem Ana Katedralinde yer aldı.
Rubens’in Haçın Yükselmesi başlığı altında 1638’de çok daha küçük bir kağıt üzerine resmettiği ikinci eser ise Ontario Sanat Galerisi’ndedir. Rubens’in bu klasiği, genellikle sanat tarihinde kaydedilen en iyi 10 tablo arasında yer alan heyecan verici parçalarından biri olmaya devam ediyor.
Masumların Katli (Massacre of the Innocents)
Masumların Katli, Rubens tarafından İtalya’da geçirdiği sekiz yılın ardından Antwerp’e döndükten sonra 1611’de boyandı. Tablo, Matta İncili’nde anlatıldığı gibi, Kral Hirodes‘in Beytüllahim’de doğan bir çocuğun “Yahudilerin Kralı” olacağını duyduktan sonra tahtını kaybetme korkusuyla Beytüllahim’deki iki yaş ve altındaki tüm erkek bebeklerin idam edilmesini emrini tasvir eder.
Kral Hirodes’in emrini gerçekleştiren Romalı askerleri anlatan sahne korkunç olsa da Rubens’in askerlerin çocuklarını öldürmesini önlemek için bir araya gelen kadınları tasvir etmesi oldukça güçlüdür. Eserin odak noktası, birbiriyle savaşan birbirine bağlanmış yoğun ceset grubudur. Erkekleri çoğunlukla çıplak ve inanılmaz kaslı olarak tasvir eden Rubens, bu tasvirle kadınların kaslı askerlere karşı savaşmak için sahip oldukları gerçek gücü gösterir. Dönemin siyasi ve dini gerilimlerini, Anvers ve Hollanda’daki savaşı yansıtan bu tablo, Karşı Reform sırasında İspanyol Donanması’nın elinde devam eden zulme ve can kaybına karşı bir savunma olarak yorumlanabilir.
Tablo, 17. yüzyılın sonunda Avusturya’nın Viyana kentindeki Lihtenştayn Koleksiyonu‘nun bir parçası haline geldi. Sonunda eser, 2002 yılında Londra’da bir müzayedede Kenneth Thomson’a büyük bir meblağ karşılığında satıldı. Masumların Katli, 49,5 milyon sterline satılarak Rubens’in tüm eserleri arasında en pahalı tablo oldu. Müzayededen sonra resim Ulusal Galeri’ye ödünç verildi ve Thomson’ın bağışı olarak Ontario Sanat Galerisi’ne devredildi.
Haçtan İniş (The Descent from The Cross)
Rubens’in birçok ünlü tablosu arasında öne çıkan Haçtan İniş Avrupa’daki Karşı Reform döneminde 1611’de resmetti. Bu, Katolik Kilisesi’nin otoritesini yeniden savunmak ve Protestanlığın yükselişiyle mücadele etmek için çalıştığı bir zamandı. Rubens’in sanatı bu çabada oldukça önemli bir rol oynadı.
Tablo, çarmıha gerildikten sonra Mesih’in bedeninin çarmıhtan indirildiği Yeni Ahit’ten sahneyi tasvir eder. Resim, Mesih’in bedeni etrafında toplanan figürlerin ham duygularını yakalayarak anın duygusal derinliğini ve kederini aktarır. Resimdeki figürler çarpık acı ve ıstırap ifadeleriyle tasvir edilmiştir. Resmin en çarpıcı yönlerinden biri Rubens’in renk ve ışık kullanımıdır. Resimdeki figürler, derinlik ve yoğunluk hissi yaratan yumuşak, altın bir ışıkla yıkanır. Duygusal yoğunluğu, teknik ustalığı ve tarihsel önemi bu eseri, Batı sanatının sevilen ve kalıcı bir başyapıtı haline getirmiştir.
Paris’in Yargısı (Judgement of Paris)
Paris’in Yargısı, temasını Antik Yunan mitolojisinden alan oldukça ünlü bir Rubens tablosudur. Mitolojik hikaye kısaca Homeros’un İlyada’sında yer alır ve tema, Rönesans sanatındaki büyük canlanmadan önce klasik antik çağ sanatında popülerdir.
Tablo, Truva prensi Paris’in tanrıçaların en güzeli olarak Afrodit‘i seçtiği anı tasvir eder. Eser; yemyeşil, şehvetli tarzı ve kadın formunu tasvir betimlemesiyle dikkat çeker. Bedenler, kıvrımlı çizgiler ve abartılı jestler kullanılarak boyanır. Bu resim tarzı, Rubens’in sonraki eserlerinin karakteristiğidir ve Venedik resmine olan hayranlığının bir sonucudur. Paris’in Yargısı, Rubens’in coşkulu tarzını sergileyen ve idealize edilmiş bir kadın formuna olan sevgisini “Rubenesque” kıvrımlarıyla gösteren canlı tablolarından biridir.
Kaynakça
Armitage, Helen. “10 Artworks By Rubens You Should Know”. Culture Trip. 9 Kasım 2016,
theculturetrip.com/europe/belgium/articles/10-artworks-by-rubens-you-should-know Erişim tarihi 21/08/2023
Meyer, Isabella. “Peter Paul Rubens Paintings – The Best Rubens’ Artworks”. Art In Context. 1 Kasım 2021, artincontext.org/peter-paul-rubens-paintings/ Erişim tarihi 21/08/2023
Takac, Balasz. “6 Memorable Paintings by Peter Paul Rubens”. Widewalls. 11 Nisan 2022,
widewalls.ch/magazine/peter-paul-rubens-paintings Erişim tarihi 21/08/2023
Lupkas, Marissa. 1The Art and Life of Peter Paul Rubens”. Art & Object. 22 Haziran 2022,
artandobject.com/news/art-and-life-peter-paul-rubens Erişim tarihi 22/08/2023
“Peter Paul Rubens: A Guide to Rubens’ Life and Art”. Master Class. 7 Haziran 2021,
masterclass.com/articles/peter-paul-rubens-life-and-art Erişim tarihi 22/08/2023
“What Was Peter Paul Rubens’s Most Famous Painting and Why?”. Wayne Arthur Gallery. 16 Mart 2023, waynearthurgallery.com/what-was-peter-paul-rubenss-most-famous-painting-and-why/ Erişim tarihi 22/08/2023
“Peter Paul Rubens Biography/Paintings Of Flemish Baroque Painter”. Visual Arts Cork.
visual-arts-cork.com/old-masters/rubens.htm Erişim tarihi 22/08/2023
