Thierry Guetta ya da sanatçı yönüne verdiği adıyla Mr. Brainwash, uzun zamandır çok konuşulan sokak sanatçılarından. Bu ünü yalnızca eserlerinden değil aynı zamanda üne kavuşma hikâyesinden de kaynaklanıyor. Bu hikâyeyi belgeselleştirip sunan kişiyse en ünlü sokak sanatçılarından Banksy‘den başkası değil. Banksy’nin yönetmenliğini yaptığı 2010 yapımı Exit Through the Gift Shop (Çıkışlar Hediyelik Eşya Dükkanından) Thierry Guetta’nın nasıl dünyaca ünlü Mr. Brainwash’a dönüştüğünün hikâyesi.
Tutkunun Açtığı Yollar
Thierry Guetta, Fransa’dan Los Angeles’a göçmüş ve farklı işlerde çalışmış birisi. Annesinin erken ölümü üzerine yaşadığı travmadan dolayı her anı kaydetme ihtiyacı duyan Thierry’nin hikâyesi, kuzeni Invader diye bilinen ünlü sokak sanatçısıyla yeni bir yola giriyor. Kuzenini sokaklarda sanatını yaparken kaydetmeye başlayan Thierry, yaşadığı heyecan duygusundan dolayı bu işe yıllarca devam ediyor. Kuzeni sayesinde tanıştığı döneminin en ünlü yeraltı sanatçılarının işlerini yaparken kaydettiği binlerce saatlik görüntüyü aklında bir amaç olmaksızın kaydeden Thierry bir gün amacı sorulduğundaysa sokak sanatıyla alakalı bir belgesel çektiğini söylüyor.
Banksy ile Tanışma
Sokak sanatçılığı ve grafiti sanatı internetin yaygınlaşmasıyla yeni bir ivme kazanırken Thierry, arkadaşı ünlü OBEY markasının sahibi Shepard Fairy‘den aldığı telefonla çok uzun zamandır hayalini kurduğu bir şeyi gerçekleştirir: Banksy ile tanışır. Daha sonraları arkadaşlığa dönüşecek olan bu buluşma Banksy için de önemlidir. Kimliğini gizli tutmaya çok özen gösteren Banksy ilk kez birine sanatını yaparken onu çekme izni verir. Thierry’nin belgeselinde yer almayı beklerken Thierry ona 90 dakikalık Life Remote Control adlı belgesele asla benzemeyen karışık görüntülerin olduğu uzun bir fragman gibi hissettiren bir DVD yollar. Banksy bunun ardından Thierry’nin belgesel yapımcısı olmadığını anlar ve ona çekim işinden ziyade sanat yönüne gitmesini öğütler.
Life is Beatiful: Alışılmadık Bir Başarı
Banksy’den gelen bu tavsiyeye uyan Thierry Guetta bu noktada Mr. Brainwash adını alır ve kendi sanatını yapmaya başlar. Bu adı almasının nedeni toplumun sürekli olarak beyninin yıkandığını düşünmesidir ve yaptığı işlerde popüler kültür ögelerini sık sık alışılmışın dışında kullanır. Önceleri videolarını çektiği sanatçılar gibi sanatını sokaklarda yapmaya başlar fakat kendi sergisini açması çok kısa sürer. Elindeki tüm parayı “Life is Beatiful” adlı sergisine yatırır. Serginin yapım aşamasındaki sorunları çözmek için Banksy güvendiği bir organizatörü yardıma gönderir. Birden adı duyulmaya başlamış bir sanatçı için bu serginin açılması bile büyük bir başarıdır fakat Thierry’nin istediği bir şey daha vardır: Serginin insanlarla dolup taşması. 2006’da Los Angelas’da düzenlenen sansasyonel Banksy sergisi “Barely Legal” onu çok etkilediğinden aynı kalabalığı kendi şovunda da görmek ister. Bunun için yapılacak en iyi şey reklamdır. Arkadaşı Shepard Fairy’den kendi sitesinde onun sanatını öven bir mesaj yayınlamasını rica eder. Banksy’den de yaptığı işleri nasıl bulduğuna dair gelen maili paylaşıp şehrin görünen noktalarına asar. LA Weekly‘de de ön kapakta yer alınca beş gün açık kalması beklenen sergi iki ay boyunca açık kalır ve bu sergiden kazandığı para da çok konuşulur.
Sergiden Sonra
Life is Beatiful‘un bu başarısı sanat dünyası için konuşulmaya değer bir konu olmuştu. O kadar popüler olmayan bir sanatçının ilk sergisinin, ünlü sanatçıların onun hakkında söylediği bir iki iyi şeyden sonra bu kadar rağbet görmesi birtakım eleştirileri de beraberinde getirdi. Günümüzde yapılan sanattan çok sanatın reklamının yapılmasının daha önemli olduğu ve sanatın artık ticaretin sadece renkli bir alanı olduğu eleştirileri bitmek bilmiyordu. Bu noktada Mr. Brainwash’un eserlerinin orijinalliğinin de tartışma konusu olduğunu belirtmekte fayda var. Yaptığı işlerde Banksy’den etkilendiğini açıkça ifade eden Thierry, bazılarına göre gerçek bir sanatçı değildi. Onlara göre yaptığı iş Banksy’nin yaptıklarının daha acemice yapılmış hâliydi. Bu noktada Mr. Brainwash kendisini bir tavşan olarak gördüklerini ama günün sonunda kimin tavşan kimin kaplumbağa olduğunu göreceklerini söylüyor. İlk serginin getirdiği bu başarı arkadaşı Shepard Fairy tarafından da şaşkınlıkla karşılandı. Bu dünyaya adım atmasına önayak olan kuzeni Invader ise Thierry hakkında sessizliğini koruyor. Sanat yapanları kaydeden biriyken sanat yapmasının iyi olabileceğini tavsiye eden Banksy ise bu belgesel aracılığıyla hislerini anlatıyor. Thierry’nin oyunu kurallara göre oynamadığından bahseden Banksy, sanatta kuralın ne olması gerektiğine dair bir yargısının olmadığını da belirtiyor.
Mr. Brainwash: Gerçek Olamayacak Kadar Başarılı
Belgeselin bir diğer yüzü ise yönetmeni Banksy’nin tamamen farklı bir fikri olduğuna dair iddialar. Thierry’nin sanat yolculuğunun aslında kurgudan ibaret olup Banksy ve Shepard Fairey tarafından sanat dünyasının geçici heveslerini ve sığlığını eleştirmek için oluşturulan bir sahte belgesel (mockumentary) olduğu yönünde iddialar var. Böylelikle eğer iki ünlü isim, hiç bilinmeyen bir sanatçının işini onayladıysa halkın akın akın gideceğini kanıtlamak istedikleri ve belgeselin adının da belirttiği gibi sanatın ticarileştirildiğine dikkat çekmek istedikleri söylenebilir. Ne var ki aksi yönde düşünen insan sayısı da bir hayli fazla. Kurgu olmak için çok yerli yerinde olduğunu düşünen insanların yanı sıra Banksy, Thierry’nin hikâyesinin gerçek olup olmadığına kısaca “Gerçek.” diye cevap verdi. Thierry’de belgeselin %100 doğru olduğunu dile getirdi. Ayrıca fotoğrafçı Glen Friedman ile yaşadığı telif davası da Thierry’nin hikâyesinin doğruluğuna kanıt olarak gösterilebilir.
Thierry Guetta’nın Mr. Brainwash olma sürecinin anlatıldığı bu hikâye gerçek ya da kurmaca olsun günümüzdeki sanat anlayışı, sanatın ticaretle olan ilişkisi ve genel olarak sokak sanatçılığı hakkında pek çok şey öğrenebileceğiniz sık sık güldüren bir belgesel.
Daha fazlasını keşfetmeniz için izlemenizi önerdiğimiz belgeselin fragmanına buradan ulaşabilirsiniz:
Kaynakça:
Child, Ben. “Banksy documentary no hoax, Thierry Guetta lawsuit suggests.” The Guardian. Web. 8 Haziran 2011.
Edelstein, David. “A Rich Satire About Street Art, Or Is It A Hoax?.” npr. Web. 16 Nisan 2010.
Felch, Jason. “Getting at the truth of ‘Exit Through the Gift Shop’.” Los Angeles Times. Web. 22 Şubat 2011.
