“Bu müziği bir kere bile tüm kalbiyle dinlemiş birisi kötü bir insan olamaz.”
Başkalarının Hayatı, özgün adıyla Das Leben Der Anderen, filmi 2006 yılında yapılmış Alman yapımı dramatik dönem filmidir. Senaryosunu Florian Henckel Von Donnersmarck‘ın yazıp yönettiği filmin baş rollerinde Martina Gedeck, Ulrich Mühe ve Sebastian Koch yer almıştır.
Dikkat! Bu yazımız spoiler içermektedir.
Filmde Almanya’ya örülen Berlin Duvarı sonrası Doğu ve Batı Alanya arasındaki siyasi ve ekonomik durum ele alınmıştır. Filmin ana karakterlerinden olan Georg Dreyman (Ulrich Mühe) sistemin sunduğu düzenin yanlısı olmayan ve kendi hallinde sanatını icra eden bir tiyatro yazarıdır. Sevgilisi Crista-Maria Sieland (Martina Gedeck) ise tiyatro oyuncusudur. Georg sevgilisinin oyununu izlemeye gittiği bir günde dönemin kültür bakanı Bakan Bruno Hempf (Thomas Thieme) ile tanışır. Aralarında geçen diyalog sonucu Bruno, Georg’dan şüphelenir ve takip edilmesini ister. Bunun üzerine Stasi’den bir ekip kurulur ve ekibin başında Yüzbaşı Wiesler yer alır. Wiesler bir müddet Georg’un evini gözetler ve uygun olduğu zamanda evine girerek her bir köşesine dinleme cihazı yerleştirir. Georg Wiesler tarafında 24 saat boyunca gözetim altındadır ve her anı kayıt alınır. Koyu bir iktidar yanlısı olan Wiesler zamanla Georg’un düşünce ve fikirleri karşısında sorgulamaya başlar ve tarafını şaşırır. Wiesler zamanla bu takip olayının altında Bakan’ın kişisel nedenleri olduğunu fark eder ve Georg’a uzaktan yardım etmeye başlar. Georg ve Wiesler arasında gizli bir dostluk başlar.
1984-1991 yılları arasında, Berlin Duvarı’nın yıkılmasından yaklaşık 5 yıl kadar önceki zaman aralığını konu edinen film, dönemin sınıfsal durumunun yanı sıra, ekonomik ve politik durumunu da göz önünde bulundurmuştur. Filmin sinematik evrenini incelerken; mekân değişimi Wiesler’ın gitmiş olduğu Karl Marx kütüphanesinden yola çıkarak, Berlin Duvarı’nın örülmesi sonrası oluşan fikir ayrılıkları olarak vurgulanmıştır.
OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE KARAKTER DÖNÜŞÜMÜ
Başkalarının Hayatı filmi karakter dönüşümünü Wiesler ve Dreyman üzerinden ilerleyerek ele almıştır. Filmin başlangıcında otoriter bir tavır takınan Wiesler, Stasi’nin koyu bir taraftarı ve uygulayıcısıdır. Stabil bir yaşama sahip olan Wiesler, Stasi’de yüzbaşı rütbesinde ve Stasi akademisinde eğitmendir. Karakterin dönüşümü Georg Dreyman’ı takip etmesi ile başlar. Kültür bakanı Hempf tarafından Dreyman’ı takip etme ve dinleme görevinin başında yer alır. Dreyman ise bilinen bir tiyatro yazarı ve sanatçıdır. Özgürlükçü bir yaklaşımı olan Dreyman mevcut rejime karşı ama tepkisizdir. Dreyman sanatını icra edememekte ve baskıyı fark etmesine rağmen sessiz kalmaktadır. Kız arkadaşı Crista-Maria ise tiyatro oyuncusudur ancak Bakan Hempf ile ilişkisi vardır. Wiesler, Maria ve Dreyman’ın ikili ilişkisine şahit olmaya başlamasıyla kendi hayatında sahip olmadığı bağları öğrenmeye başlar. Öncelikli olarak Dreyman ve yakın arkadaşı Jerska arasındaki dostluk ilişkisi Wiesler’a etkiler ve kendi yalnızlığının farkına varmaya başlar. Dreyman ve Maria arasındaki hem dostluk hem aşk ilişkisi de Wiesler’ın daha önce tatmadığı bir duygudur.
Dreyman sanatını icra etmeye çalışırken zorlanmakta ve Wiesler buna adım adım şahit olmaktadır. Filmin karakterler üzerindeki bir diğer kırılma noktası ise Jerska’nın ölümüdür. Jerska filmde otoriteye karşı direnen ancak bunu başaramayıp intihar eden azınlık sınıfını temsil etmektedir. Dreyman’ın, Jerska’nın ölmesi üzerine farkındalık yaşamaya başladığı ve artık bu işe bir dur demesi gerektiğinin farkına vardığı noktadır. Bunun üzerine GDR hükümetinin gizli tuttuğu intiharları üzerine bir yazı yazmaya karar veren Dreyman, bu işi gizli saklı yapmaya çalışarak risk alır. Bu sırada sevgilisi Crista-Maria’nın Bakan ile olan ilişkisini öğrenir ve içinde bulunduğu acınası durum yüzüne çarpar. Maria gibi rejim karşıtı insanların dikkat çekmemek için sistemin kölesi haline gelmesi ve Hempf gibi bir adamın bile tek başına tüm güçleri elinde tutması Wiesler için Stasi’nin sert ve yıkıcı tarafına şahit olması ve Dreyman’ın içindeki öfkenin büyümesine neden olmuştur. Wiesler artık bulunduğu konumdan, görevinden mutlu değildir ancak artık mutlu olmasını istediği gizli bir müttefiki vardır: Dreyman. Bunun için gizliden gizliye Dreyman’a yazısı için yardım etmeye başlar. Daktilosunu saklayan Dreyman’ın yakalanmaması için daktiloyu baskından önce evden alır. Wiesler aldığı kayıtlarda Dreyman’ın aleyhine olacak tüm delilleri ortadan kaldırır ve statüsünü kaybeder. Ancak iki tarafında farkında olmadığı bir dostluk oluşmuş ve başkaldırıyı beraber tamamlamışlardır.
SONUÇ
Berlin Duvarı’nın örülmesinin sonrasında gelişen olayların insanlar üzerindeki psikolojik etkisini ele alan filmde, karakterlerin dönüşümü de anlatılmıştır. Dayatılan ve mecbur bırakılan düşünce ve yaşam tarzının doğurduğu sonuçlar, iktidarın halka karşı olan güvensizliği ve baskısı, güçlülerin çok güçlü zayıfların ise sadece umutlarının ve savaşlarının olduğu bir film evreni izleyiciye aktarılmıştır. Doğu Almanya’nın tarihsel süreci boyunca ayakta tuttuğu ideolojisi, işlemiş olduğu suçlar, ekonomik zararı ve bu zararı sebepsizce üstlenen insanlar, göç girişimleri, ölümler gibi birçok trajik durumlar söz konusu olmuştur.
