Incel (İng. Involuntary Celibate), istemsiz bekâr veya zorunlu bekâr olarak dilimize girmiş bir kavramdır. Genellikle genç heteroseksüel erkeklerin; kadınlarla sosyal, romantik ve cinsel ilişki kuramamalarının yol açtığı “öfkeyi ve nefreti” simgeleyen bir terim olarak kullanılır.
Incel Kavramı Hayatımıza Nasıl Girdi?
90’lı yıllarda, Alana olarak bilinen bir kadın tarafından ortaya atılan bu kavram, çok farklı bir amaçla kullanılmış. Alana bu dönemde, sosyal açıdan rahat olmayan ve bu sebeple insanlarla iletişimde sorun yaşayan bekâr kişilerle bir araya gelmek, onlarla bağlantı kurabilmek için bir internet sitesi, forum benzeri bir site oluşturmuş. Bu sitesinde ilk önce Invcel terimini kullanmış; daha sonra bu terim, günümüzdeki kısaltmış halini Incel‘i almış. Zamanla websitesi, romantik ilişkiler kurmakta zorlanan insanların kullandığı bir foruma dönüşmüş. Bu dönemde incel terimi, henüz sadece erkekleri temsil etmiyordu ve “düşmanca” düşünenlerin bir araya toplanıp birilerini öfkeyle rencide ettikleri bir ortama da dönmemişti.
Alana’nın da dediğine göre, “Belki biraz öfke bulunuyordu ve bazı erkekler, kadınların benzersiz ve tek başlarına bir birey oldukları konusunda biraz bilgisizlerdi; ama genel olarak destekleyici bir ortamdı (BBC).” Alana, daha sonrasında sitesini bir başkasına devretmiş. Pozitif bir amaç gütmesine rağmen bu topluluk, beyaz ve heteroseksüel erkeklerden oluşan ve kendilerine Incel diyen bir topluluğun oluşturduğu internet sitesine dönüşmüş.
Manosphere: İnternetin Karanlık Yüzü
Manosphere; internette ve çevrimdışı olarak faaliyet gösteren, çok çeşitli erkek gruplarını ifade eden, erkek evreni olarak çevirebileceğimiz bir terimdir. Incel kültürü, feminizmin ideal bir toplum olarak gördükleri şeyi yıktığı inancı da dahil olmak üzere, kadın düşmanı görüşlerin yaygın olduğu çevrimiçi forumlar topluluğu olan Manosphere’de yaygınlaştı. Feminizmin daha çok benimsenmesi ve cinsel eşitlik arzusunun topluma daha çok yayılmasıyla, bu topluluklar kendilerini tekrardan güvende hissedecekleri bir sosyal ortam oluşturmuş oldular.
“Erkek üstünlüğünü” savunan bu topluluk, biyolojik cinsiyetleri dolayısıyla kendilerini üstün görürler ve toplumsal cinsiyet “normlarının” doğal olduğu düşüncesindedirler. Bu sosyal grup, kendi gibi erkeklere destek verirken; kadınlara, trans bireylere ve hatta kendilerinden daha çekici olan erkeklere bile hak ve saygı göstermeyi reddederler. Ayrıca, erkek olmanın ne anlama geldiğine dair kesin sınırlar çizen, dar bir erkeklik düşüncesini de benimserler. Sosyal medyada kendileri gibi olduklarını düşündükleri, diğer genç erkekleri bulma ve kendi saflarına çekme konusunda oldukça başarılıdırlar. Incel’in neyi temsil ettiğini bilmemelerine rağmen çoğu yeni katılımcı, hissettikleri ile örtüşen düşüncelere sahip bu kişilerin kolayla etkileri altına girerler. Her gün karşılaşılan cinsiyetçiliğin ve cinsel tacizin normalleştirilmesi ile kadın düşmanlığı, gençlere internette karşılaştıkları zaman daha kabul edilebilir görünüyor. Bu çevrimiçi topluluklar kadın düşmanı olmanın yanı sıra, homofobik ve ırkçı özellikler de göstermektedirler.
Sadece Reddit, 4chan, İnci Sözlük ve Ekşi Sözlük gibi sosyal medya ile sınırlı değildir; bilgisayar ve video oyunları gibi iletişimin kolayca kurulabileceği, Discord gibi topluluk kurmaya açık ortamlar da bu topluluklara sıkça rastlanılabilecek yerlerdir. Özellikle İnci Sözlük ve Ekşi Sözlük gibi siteler, ülkemizde Incel kültürünün alt yapısını hazırladı diyebiliriz. İroni ve kara mizah adı altında yayınladıkları Capsleri ve entryleri, internette daha açık bir şekilde paylaşımda bulunmanın normalleşmesine oldukça katkı sağlamış oldu.
Genellike anonim olarak faaliyetlerini sürdürmeyi seçmişlerdir. Kimsenin onları tanımadığı bir ortamda, radikal düşüncelerini dile getirmek için en kolay ve rahat yoldur. Zamanla sosyal medya üzerinde, kendilerine ait jargon da oluşturdular. Incel topluluğu kişileri cinsiyetlerine, etnik kökenlerine, cinsel hiyerarşilerine ve algılanan toplumsal statülerine göre etiketleyen “Chad”, “Stacy”, “Becky”, “normie”, “alfa” ve “beta” gibi çeşitli terimler üretmişlerdir. Incel jargonunda, kendilerini reddeden çekici kadınları “Stacy” ve onların birlikte olmayı seçtikleri “alfa” erkekleri ise “Chad” olarak adlandırmışlardır. (Temelli, 16).
Incel jargonunda en fazla yer edinen kavramlar, kırmızı hap (İng. Redpill) ve mavi hap (İng. Bluepill) konseptidir. Matrix filminden esinlenilen bu konseptte kırmızı hap, erkekleri feminizmin sahteliğinden kurtarıp onları sistemik güç ya da ayrıcalığa sahip olmadıklarını fark etmelerini simgelemek için kullanmaktadır. Bu sayede kendilerinin sosyal, ekonomik ve cinsel açıdan kadınların etkisinde oldukları gerçeğinin farkında varırlar. Mavi hap ise, kırmızı hapın aksine kişinin sahte dünyasında kalmasını ve gerçekleri görmezden gelmesini temsil etmektedir. Kırmızı hap felsefesi, feminizm karşıtları gibi erkek üstünlüğünü savunanlarla örtüşen komplocu görüşleri tanımlamak için kullanılmaktadır. İkisinin dışında, bir de siyah hap (İng. Blackpill) olarak adlandırdıkları, daha karamsar versiyonu da bulunmaktadır. Buna göre kadınlar, erkeklerin sadece dış görünüşüne bakarak birlikte olmaya karar verirler. Yine bu düşünceye göre, dış görünüşün genetik olarak belirlendiğine de inanırlar. Bir erkeğin Incel olup olmayacağını da daha doğarken belirlenmiş olduğunu savundukları bir düşünce sistemleri vardır.
Bu platformlar içerisinde sadece Incel’ler yoktur ama çoğunluğu onlar oluşturur. Erkek hakları savunucuları, bir kadının nasıl tavlanacağına ilişkin fikirler veren Pick-Up sanatçıları gibi erkeklerin oluşturduğu diğer topluluklar da vardır. Bu grupların ortak özelliği, kadınlara düşman olmak ve nefreti diğer erkeklere aşılamak olduğundan yavaş yavaş Incel topluluğu içinde kaynaşmaya başladılar. Bunun nedenine şunu gösterebiliriz: Romantik ya da cinsel bir partner bulanlar bu tür siteleri terk ederken geriye partner bulamayan kullanıcılar kaldı. Aralarına yeni katılan kişiler de, yalnızca en düşmanca ve karamsar düşünen, tavsiyelerde ve fikirlerde bulunan erkeklerin etkisi altına girmiş oldular.
Özgüvensizliğin Sebep Olduğu Öfke ve Nefret
Incel düşünce sistemi, toplumda bir bireyin yerinin dış görünüşlerine göre belirlendiği bir hiyerarşik yapı üzerine kuruludur. Kendini Incel olarak kabul eden kişiler, bu hiyerarşinin en alt katmanında yer aldıklarını düşünürler. Daha yakışıklı ve zengin erkekler, çekici kadınlarla beraber olduğundan hiyerarşinin üst katmanını paylaşırlar; görece daha sıradan buldukları erkekler ve kadınlar da orta katmandadır. Bu sebeple kendilerine beraber olabilecekleri bir eş kalmayan Incel’ler, en alt katmanı paylaşmak zorunda kalır. Kadınlar gibi erkekleri de dış görünümlerine göre sınıflandırırlar ve onlara göre hayattaki yerinin ve değerinin tek göstergesi de fiziksel çekiciliktir. Bu düşünceyi benimsemiş kişiler kendilerini istenmeyen olarak algılamaya yatkınlardır.
Kadınlarla romantik, sosyal ve cinsel deneyim eksiklikleri nedeniyle onları suçlayarak kadın düşmanlıklarının temelini oluştururlar. Feminizmde suç ararlar çünkü feminizm kadın-erkek ilişkilerini etkilemiş olup kadınlara da bir eş seçme şansı vermiştir. Yani onlara göre kadınlar, bedenleri üzerinde söz sahibi olmalarıyla, toplumun kesin kanunu olan “tek eşliliğin” de bozulmasına yol açmışlardır. Kadınların biyolojik olarak erkeklerden aşağıda yer aldığını düşünürler ve kadınları cinsel açıdan nesneleştirirler ve bu doğrultuda kendilerine cinsel ve romantik bir ilişki borçlu olduklarını savunurlar. Nesilden nesile genetik bir düşünce aktarımıdır bu. Erkek egemen bir toplumun trajik sonucudur.
Incel’lik ve Şiddet Eğilimi: Terörizme Giden Yol
Aşırı önem verilen bir inanca duyulan yoğun duygusal bağlılık, bireyin bu inanç adına şiddet içeren davranışlarda bulunmasıyla sonuçlanabilir. Ülkemizde devam eden hukuksuzluğun ve çözümsüzlüğün içinden adeta onun bir tohumu olarak ortaya çıkıyor Incel’lik ve böyle bir toplumun içinde kolayca yeşeriyor. Aşırı gelenekçilik ve aşırı sağ ile beslenen bu hareket; kadının konumunu şiddetle, gelenekçi bir yerde tutmaya çalışan bir yol izler. Incel kavramı her ne kadar bizler için yabancı olsa da, ideolojisi maalesef ki içinde yaşadığımız toplumun düşünce yapısına hiç de yabancı kalmaz. Uzun yıllardır patriyarka içinde, onunla beslenerek büyümesi ile daha fazla görünür kılmasına yardım etmiş oldu.
Kadının bir birey olduğunu üstüne basa basa dile getirmesi ve kendi bedenine sahip çıkması, toplumu ve toplumun köklerine sıkı sıkıya tutunan yozlaşmış işleyişini bozduğu düşüncesi, bu şekilde düşünme cesareti gösteren kadınlara ceza niteliğinde sistematik ve politik bir kıyım getirdi. Erkek üstünlüğünü geri kazanmanın yollarını arayan erk toplum, çözümü bir tür “ayaklanma”da buldu. Incel ideolojisinin ceza sistemi cinsel kölelik, kadınlara yönelik cinsel ve fiziksel şiddet, kesici aletlerin veya silahların kadınlar üzerinde kullanılması gibi şiddet içerikli fanteziler içerir. Bazısı bu kadar ileriye gitmeyebilir ve sadece düşmanca mesajlar atmakla ya da gözdağı vermekle yetinir; ancak değişmeyen tek şey, nefretlerinin sebep olduğu düşmanca tutumlarıdır.
Incel kültürü, örgütlenmeleri ve şiddet arzuları ile terörün de yolunu açar. Amerika Birleşik Devletleri‘nde son 5 yılda meydana gelen toplu katliam saldırganlarının, çeşitli çevrimiçi topluluklarda cinsel veya romantik reddedilmeden kaynaklanan öfkelerini paylaştıkları ve kadınlara yönelik cinsiyetçi söylemlerde bulundukları tespit edilmiştir. (Temelli, 19). Incel’ler tarafından kendilerine kahraman olarak görülen Elliot Rodger‘ın saldırısı, Amerika’da oldukça yankı uyandırmış. California eyaletinde meydana gelen bu olayda Rodger, üniversitesinin kız yurduna saldırı girişiminde bulunmak istemiş; ancak yurda giremediği için çevresindeki insanlara ateş açmış. Incel hareketine mensup bu genç; Youtube üzerinden, çektiği videolarla upuzun bir manifesto yayınlamış. Bu manifestosunda kendisini ideal erkek olarak tanımlamış ve kendisine, onu aşktan ve cinsel ilişkiden mahrum bıraktıkları için intikamdan başka çare bırakmadıklarından yakınmış. Kız yurdunu hedef almasının sebebini ise, “her zaman arzuladığı ancak asla birlikte olamayacağı türden kızlar (oldukları için)” olarak açıklamış (BBC). Manifestosunda “tıpkı benim gibi seks açlığı çeken erkeklerle dolu bir forum” bulduğunu iddia etmiş. Kadın düşmanlığı ve şiddet arzusuyla kışkırtanların yaygın olduğu ve radikalleşmenin önünü açan bir forum. Elbette, Incel hareketini sadece sosyal medyayla sınırlayamayız fakat bu tür forum benzeri ortamların ve örgütlenmenin genç erkekler üzerinde derin bir etkisi vardır.
Ülkemizde bugün Semih Çelik gibi genç erkeklerin çoğalan şiddet eylemlerinin, düşmanca tutumlarının ve sosyal medya üzerinden yazmış oldukları akıl almaz manifestolarının kökleri bu tür forumlar içinde salınır. Neredeyse her biri, Incel topluluklarının bir üyesidir; kendi başlarına hareket edenler olsa da çoğunluğu birbiriyle fikir etkileşiminde bulunur. Bu tür platformlar yasaklansa bile Incel ideolojisi çoktan akıllara yerleşmiş durumda; hukuksuzluk devam ettiği sürece eylemlerinin şiddeti her zaman artmaya devam edecek.
Kaynakça
Temelli, Ecenur. Incel Örneği Üzerinden Çevrim içi Mizojinist Gruplar ve Şiddet Eylemleri. International Journal of Social and Humanities Sciences, 2022, 6(1), 11-30. 27 Ekim 2024.
Taylor, Jim.” The woman who founded the Incel movement”. BBC, Web. 27 Ekim 2024.
Weida, Kaz. “Incel”. Britannica. Web. 27 Ekim 2024.
“Elliot Rodger: How misogynist killer became incel hero”. BBC, Web. 27 Ekim 2024.
Tietjen, Ruth ve Tirkkonen, Sanna. “The Rage of Lonely Men: Loneliness and Misogyny in the Online Movement of Involuntary Celibates (Incels)”. Topoi. 42. 1-13. Web. 27 Ekim 2024.
Broyd, Josephine ve diğerleri. “Incels, violence and mental disorder: A narrative review with recommendations for best practice in risk assessment and clinical intervention.” BJPsych Advances, vol. 29, no. 4, 26 May 2022, pp. 254–264. 28 Ekim 2024.
“Incel: Gelenekçilik ve Aşırı Sağdan Beslenen Erkek Hareketi | INCEL NEDİR? KİME DENİR?” YouTube, medyascope. Web. 29 Ekim 2024.
