Beyoğlu, İstanbul’un tarihi dokusunun ve mimarisinin en güzel şekillerde hayat bulduğu yerlerden biri. Her köşesinde farklı bir hikaye, her binada başka bir geçmiş saklı. İşte bu hikayelerden bir tanesi de Barnathan Apartmanı. Beyoğlu’nun içinde, kendi başına bir dünya gibi duran bu gösterişli yapıyı bilmeyen yoktur. İstanbul mimarisinin en güzel örneklerinden olan Barnathan Apartmanı; cephe süslemeleri, ince işçiliği ve dönemin mimari anlayışını yansıtan karakteristik yapısıyla geçmişten günümüze uzanan bir sanat eseridir. Ne fazla gösterişli ne de sıradan. Barnathan Apartmanı, geçmişin ruhunu bugüne taşıyan ve kendine hayran bırakan bir mimari şaheser.
Barnathan Ailesi
Barnathan Ailesi, Osmanlı’nın çok kültürlü ticaret hayatında önemli bir yere sahip olan Yahudi bankerlerden biriydi. Ailenin en bilinen ismi olan Nissim Barnathan yalnızca finans dünyasında değil, sosyal hayatta da etkili bir figürdü. 19. yüzyılın sonlarında Barnathan Apartmanı’nı inşa ettiren aile, Osmanlı’daki apartman kültürünün en erken örneklerinden birine imza attı.
Nissim Barnathan, Osmanlı bankacılık sisteminde tanınan bir isimdi ve ailesiyle birlikte İstanbul’un ticaret ve finans dünyasında güçlü bir konuma sahipti. Onun döneminde Barnathan Han, İstanbul’un önemli iş merkezlerinden biri olarak öne çıkıyordu. Aile aynı zamanda Balat Or-Ahayim Hastanesi gibi Yahudi toplumuna yönelik sosyal projelerde de aktif rol oynadı.
Barnathan Ailesi’nin etkisi, 20. yüzyılın başlarında Osmanlı’daki dönüşümlerle birlikte azalmaya başladı. Aile üyeleri zamanla yurt dışına göç etti ancak İstanbul’daki mirasları silinmedi. Galata’da inşa ettikleri Barnathan Apartmanı hem ailenin hatıralarını hem de dönemin mimari anlayışını günümüze kadar taşımayı başardı.
Barnathan Apartmanı Tarihi
19. yüzyılın sonunda İstanbul, mimari anlamda büyük bir değişim yaşıyordu. Galata, Osmanlı’nın batılı yaşam tarzıyla iç içe geçtiği ve modern apartman kültürünün yeni yeni şekillendiği yerlerden biriydi. İşte tam da bu dönemde, 1892 ve 1893 yıllarında Barnathan Apartmanı inşa edildi.
Yahudi aileler bu dönemde şehirde kendilerine ait izler bırakıyordu. Bunun bir göstergesi olarak apartman girişinde taşa işlenmiş iki tarih göze çarpar: Bir yanda 1892, diğer yanda ise İbrani takvimine göre 5652. Bu tarihler, binanın yapım yılını işaret eder.
Apartmanda başlangıçta yalnızca Nissim Bey ve ailesi konaklasa da zaman geçtikçe aile üyeleri farklı umutlarla başka ülkelere göç ettiği için apartman farklı kiracılara ev sahipliği yapmaya başladı. İlk yıllarda İstanbul’un köklü Levanten ve Yahudi ailelerinden gelen sakinleri ağırlayan bina, zamanla değişen demografik yapıya uyum sağladı. 20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Galata’nın dönüşen çevresiyle birlikte apartmanın kimliği de değişime uğradı.
Bir dönem ticari işletmelere, ofislere ve farklı sosyal kesimlerden gelen kiracılara kapılarını açan Barnathan Apartmanı, yıllar içinde İstanbul’un kültürel mozaiğinin bir parçası haline geldi. Kullanılmadığı uzun yıllar süresince “Galata’nın hayalet apartmanı” olarak anılan bina 2011 yılında yapılan restorasyon çalışmasıyla birlikte butik otel, restoran ve kafe olarak yeniden hayat buldu.
Barnathan Apartmanı Mimarisi
Barnathan Apartmanı, İstanbul’un modernleşme sürecinin mimari bir simgesidir. 1892 ve 1893 yıllarında inşa edilen bina, dönemin apartman kültürünün en erken örneklerinden biridir. O dönem için oldukça iddialı bir yapı olduğu söylenebilir çünkü hem Neo-klasik mimarinin hem de Art Nouveau’nun izlerini taşıyor ve şehrin modernleşme sürecine mimari bir katkı sunuyordu. Kapı girişlerindeki yarım sütunlar binanın Neo-klasik etkisini gösterirken, süslemelerde kullanılan gül motifleri Art Nouveau tarzını yansıtıyor.
Her katta farklı tasarlanan söve motifleri, dönemin mimari anlayışına uygun olarak detaylara verilen önemi gösteriyor. Yapının en dikkat çekici özelliklerinden biri ise klasik Fransız işlemeleriyle süslenmiş, hiçbir destek kullanılmadan inşa edilen balkonlarıdır. Beyoğlu’ndaki çoğu yapının aksine, bu bina mühendislik açısından da yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır.
Batılı yaşam tarzının Osmanlı mimarisine etkisini açıkça gösteren yapının cephesi, barok ve rokoko süslemeleriyle bezenmiş. Pencerelerin üzerindeki defne çelenkleri, üzüm salkımları ve güller, dönemin estetik anlayışını gözlerimizin önüne seriyor. Kabartmalar ve motiflerle zenginleştirilen dış cephe, dönemin modernite arayışının da bir göstergesi oluyor.
Günümüzde orijinaline sadık kalınarak restore edilen odaları, kalem işi süslemeleri ve Güney Fransa tarzı dekorasyonuyla dikkatimizi çeken Barnathan Apartmanı, İstanbul’un tarihi apartman kültürünün en özel örneklerinden biri olmaya devam ediyor. Marmara mermerinden yapılmış merdivenleri ve İtalyan Carrara taşıyla kaplı sahanlıkları, binanın tarihi atmosferini bugüne taşıyan detaylardan. Bir zamanlar modernitenin simgesi olan Barnathan, bugün geçmişin en güzel hikâyelerinden birini anlatmaya devam ediyor.
Kaynakça
“Meroddi Barnathan Hotel.” Nar Yatırım. Nar Yatırım A.Ş. 16 Şubat 2022. Web. Erişim tarihi: 10.02.2025
Oğuz, Çiğdem. Barnathan Apartments. İstanbul. Global Basım ve Yay. San. Tic. Ltd. Şti. 2016.
“İstanbul’un En Tarihi Binası | Barnathan Apartmanı Turizmin Merkezi Oldu.” Youtube. Gurmoss. Gurmoss TV. 7 Ağustos 2023. Web. Erişim tarihi: 10.02.2025
