Postmodernizm ve bilim kurgu denince akla gelen Italo Calvino edebiyat dünyasına getirdiği yenilikçi yaklaşım ve sıra dışı eserleri ile öne çıkan bir yazar. Calvino yaratıcı dili ve özgünlüğü ile tanınıyor. Özgün eserleri, derinlemesine yaptığı karakter çalışmaları ve varoluş sorgularıyla zihinlerde unutulmaz izler bırakan Italo Calvino’nun hayatı ve edebiyat serüvenini yakından inceledik.
Hayatı
Italo Calvino, 15 Ekim 1923’te Küba’da yaşayan İtalyan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gözlerini açtı. İtalyan köklerini hep hatırlamasını isteyen ebeveynleri çocuklarına Italo adını verdi. Italo Calvino iki yaşındayken Calvino ailesi İtalya’ya yerleşti. İlk gençliğinin bir kısmını Arjantin’de geçiren Calvino üniversite yıllarında İtalya’ya geri döndü. Torino Üniversitesi’nde Edebiyat Fakültesi’ne kaydoldu ve sonrasında İkinci Dünya Savaşı’na katılmak üzere İtalyan ordusuna dahil oldu. Savaş esnasında faşist birliğe katılmayı reddetmesi sebebiyle idam cezasına çarptırılan Calvino savaşın sonunda İtalyan direniş hareketinin desteğiyle kaçmayı başardı.
Edebi Yolculuğu
Italo Calvino savaştan sonra Einaudi Yayınevi‘nde editörlük yapmaya başladı. Editörlük yaptığı yıllarda önemli yazarların eserlerine katkıda bulunma fırsatı buldu. Bu meslekte edindiği tecrübeler entellektüel gelişimine büyük katkı sağladı.
İtalya Komünist Parti üyeliği ile de tanınan Calvino kısa öyküler ve romanların yanında dergi ve gazetelere de yazılar yazıyordu. İtalya’da faşizme karşı çıkılmasında en gerçekçi harekete Komünist Parti’nin sahip olduğuna inanıyordu. Bu sebeple partinin resmi gazetesi L’Unita‘ya birçok yazı yazdı.
1947 yılında “Örümceklerin Yuvalandığı Patika” adlı ilk romanı yayınlandı. Bu yıllarda neorealizm akımının etkisi altında olan Calvino bir süre savaş sonrası bir anti faşist olarak yaşadığı olayları ve İtalya’daki yoksulluğu anlatan öyküler yazdı.
50’li yıllarda fantastik ve alegorik eserler yazmaya başladı. 1957 yılında yayınlanan “Ağaca Tüneyen Baron” romanında bir çocuğun ağaçlara tırmanarak sürdürdüğü yaşamını kaleme aldı. Aynı dönemde yazdığı İkiye Bölünen Vikont ve Varolmayan Şövalye romanları da yazarın değişen düşüncelerini yansıtıyor.
1985 yılında geçirdiği beyin kanaması sebebiyle memleketi İtalya’da hayata gözlerini yumdu.
İtalyan Edebiyatında Postmodernizm
Postmodernizm, modernizmin eleştirisi olarak ortaya çıkan ve 20. yüzyılın ortalarında başlayan bir sanat, edebiyat ve düşünce akımıdır. İtalyan edebiyatında postmodernizm, yazarların klasik edebiyatın kurallarından uzaklaşmaları ve farklı anlatım teknikleri kullanmalarıyla kendini gösteriyor. Postmodernizm birçok farklı gerçeklik ve anlam arayışı barındırıyor.
İtalyan edebiyatında postmodernizm 1970 ve 1980’li yıllarda etkili oldu ve bu dönemde İtalyan yazar Italo Calvino postmodernist edebiyatın önde gelen isimlerinden biriydi. Calvino, postmodernist tekniklerle gerçeklik algısını parçalayan, dilin gücünü, tarih ve belleği ele alan çok sayıda roman yazdı. Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu, Görünmez Kentler ve Palomar adlı romanları başlıca örnek olarak verilebilir. Genel olarak Italo Calvino postmodernizmin temel özelliklerini edebiyatta başarıyla kullanmış ve gerçeği sorgulatan çok katmanlı eserler üretmiştir.
Calvino’nun Bazı Eserleri
Yaşamı boyunca üretken bir kalem olan Calvino toplamda 30 kitap yazdı. Calvino’nun Türkçe’ye çevrilmiş 16 kitabı bulunuyor.
Görünmez Kentler
Italo Calvino’nun 1972 yılında kaleme aldığı Görünmez Kentler romanında bellek, yaşam ve ölüm temaları büyük bir incelikle işleniyor. Postmodern unsurlardan oluşan romanda Calvino ütopik kent simgeleri ile modern dünyada bireyin kimlik krizi yaşadığı dönemlere değiniyor.
Roman, Marco Polo’nun Kubilay Han’a sunduğu gezi notlarından oluşuyor. Kısa bölümlerden oluşan eserde zaman ve mekandan bağımsız olan elli beş hayali kent aktarılıyor. Bu kentler, boşluğa asılı örümcek ağındaki kentler gibi farklı özelliklere sahip. Hayali kentlerin anlatımında bir nokta dikkat çekiyor. Kentlerin tamamına kadın ismi verilmiş ve tüm kentlerin çıkışı Venedik. Kubilay Han’ın Marco Polo’ya sorduğu soru ile olay açıklığa kavuşuyor.
“‘Efendimiz, bildiğim kentlerin hepsini anlattım sana,’ dedi. ‘Hiç sözünü etmediğin bir kent kaldı.’ Marco Polo başını eğdi. ‘Venedik’ dedi Han. Marco gülümsedi. ‘Bunca zaman ne anlattım sanıyorsun sana? Ne zaman bir kent anlatsam Venedik’le ilgili bir şeyler söylüyorum..”
Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu
“Göğe, geceye baktığımda, yıldızların uzaklığını düşündüğümde, hatta gündüz de… Sözgelişi şuraya uzansam ve gözlerimi tepeye diksem, başım döner.”
Italo Calvino’nun dil oyunları ve imgeleme gücü ile yarattığı bir edebi macera olan “Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu” 1979 yılında okuyucuyla buluştu. Calvino postmodern anlatımı ile öne çıktığı başyapıtında bir yolcunun tren seyahatini anlatırken, bir yandan da yolcunun gece okumaya çalıştığı bir kitap üzerinden okur ve yazar ilişkisini ele alıyor. Yolculuğun her aşamasında fiziksel mekanların değişmesiyle zihinsel dünyalar da şekilleniyor. Sürükleyici bir üslup ile kaleme alınmış olan kitap güldürürken aynı zamanda düşündürüyor.
Kozmokomik Öyküler
“Umutsuzluğa kapıldım mı? Hayır, unutkanlık sıkıcıydı ama umarsız değildi. Ne olursa olsun, benim işaretimin orada öylece sessizce beni beklediğini biliyordum. Oraya dönecektim, onu bulacaktım ve mantık yürütmelerimi sürdürecektim.”
Edebiyat tarihinin en özgün eserlerinden biri olan “Kozmokomik Öyküler” farklı gezegenlerin ev sahipliği yaptığı öykülerden oluşuyor. Calvino’nun benzersiz hayal gücü ile yazılan kitap 1965 yılında okuyucuya sunulmuş. Kozmokomik Öyküler’de farklı gezegenlerde yaşayan yaratıkların hikayeleri üzerinden insan doğasının farklı yönleri ele alınıyor. İnsanların evrenle olan ilişkisi, toplumun yapısı ve insanoğlunun yaratıcılığının büyük bir ustalıkla metaforlaştırıldığı öyküler okurlarını düşündürücü bir yolculuğa çıkarıyor.
Varolmayan Şövalye
“O da öğrenecektir, dünyada varolduğumuzu biz de bilmiyorduk… Zamanla öğrenir insan.”
“Varolmayan Şövalye” gerçeklikle hayal arasındaki ince bir çizgi üzerinde yer alan bir roman. Calvino ana kahraman Agulilfo’nun zayıflık, korku ve sevgi ile dolu hayat yolculuğunu ustaca kelimelere döküyor. Agulilfo üzerinden insan doğasının karanlık yönlerinin incelenmesi ile gerçekliğin anlamı sorgulanıyor. Eşsiz bir okuma deneyimi sunmakla beraber insanı kendi yolculuğunu gerçekleştirmeye teşvik eden bir eser.
Kaynakça:
“Biography of Italo Calvino, Italian Novelist”. ThoughtCo, https://www.thoughtco.com/italo-calvino-author-profile-2207696
“The Becoming of Italo Calvino”. The New Yorker, https://www.newyorker.com/books/page-turner/the-becoming-of-italo-calvino
