Günümüzde anı yakalamak, anılara kaydetmek hiç de zor değil. Gördüğümüz her şeyi kadraja almak bir hayli kolay oluyor. Peki, günümüzde sıklıkla kullandığımız kameralardan ve çektiğimiz görüntülerden yola çıkarak ilk fotoğrafın nasıl ve hangi şartlarda elde edildiğini biliyor muyuz? Dünyanın ilk fotoğrafçısı Joseph Nicéphore Niépce’nin fotoğrafçılığına, kullandığı tekniklere ve popüler fotoğrafçılığı günümüze taşıyan bu yenilikçi gözün yaşamına yakından bakalım!
Joseph Nicéphore Niépce’nin Yaşamına Yakından Bir Bakış
1765-1833 yılları arasında yaşamını sürdüren, fotoğrafçılığın öncüsü olarak kabul edilen Fransız bir fotoğrafçı olan ve yenilikçi teknikleriyle gelişmelere yol açan Niépce; ilk fotoğrafın elde dilmesi için sekiz saat boyunca sabırla beklediği fotoğrafı çekmiştir. Bu fotoğraf ise fotoğrafçılık tarihinin ilk fotoğrafı olmuştur. Niépce, bilime ve mekanik alana yönelmiş ve bu yönelimi onun hayatının dönüm noktası olan ilk fotoğrafı ve teknikleri ortaya çıkarmasını sağlamıştır. Görüntünün ilk kez kalıcı hale geldiği, yaşamın ilk somut çıktısı olan ve tarihe damgasını vuran “Le Gras View from Window” fotoğrafı ise çekim teknikleriyle birlikte incelenmeye devam ediyor.
Dünyanın İlk Fotoğrafçısı Niépce’nin Fotoğrafçılığı
Fotoğrafçılık tarihinin önemli figürleri arasında olan ve fotoğrafçılığın öncülerinden biri olarak kabul edilen Joseph Nicéphore Niépce, yaşamdaki görüntülerin kalıcılığını sağlamak amacıyla yaşamı boyunca birçok gelişmeye kapı araladı. Heliyografi tekniğiyle ilk kalıcı görüntüyü, yani fotoğrafı, elde eden Niepce’nin fotoğrafçılığı; günümüzde de sanatseverler tarafından çokça merak ediliyor.
Niépce’nin Fotoğrafçılığın Gelişimini Sağlayan İcatları
Fotoğraf, bir duygu veya bir anın somut çıktısıdır. Öyle ki her anımızı kaydettiğimiz bu çağda görüntünün kadraja alımı ve perspektifi, bir fotoğrafın estetik ve güzel gösteren araçlarıdır. Fotoğrafın gelişimini, ilk fotoğrafın nasıl ve ne şekilde elde edildiğini çoğumuz merak ediyoruz. Nicéphore, hayatının farklı dönemlerinde birçok meslek deneyimlemiştir. Fotoğrafçılığa olan yönelimi ise bilimsel ve teknik çalışmalar sayesinde olmuştur. Günümüzün fotoğrafçılığının uzantısına, yani ilk fotoğrafçı Niépce’nin geliştirdiği ilk fotoğrafın çekim tekniklerine, kısaca değinelim.
Pirolozis motoru, Niépce’nin pratik bir enerji çözümü sağlama amacıyla geliştirdiği bir icattı. Fakat ticari olarak büyük başarılara imza atamadı. Gümüş klorürle kaplı kâğıt yöntemi ise görüntü yakalama konusunda başarılı oldu fakat sonrasında ortaya koyduğu heliyografi tekniği kadar iyi düzenlemeye sahip değildi. Heliyografi çalışması, Niépce’nin görüntüleme tekniklerinin arasındaki en başarılı yere sahip oldu. Niépce, görüntünün kalıcılığını sağlamayı amaçladığından bu tekniği geliştirdi. Şimdi heliyografi tekniğini kısaca açıklayalım.
Heliyografi Tekniğinin Fotoğrafçılıktaki Rolü
İlk fotoğrafçımız Niépce, dünyanın ilk fotoğraflarını kamera obskura kullanarak yansıtmıştır. Kısaca kamera obskura, çevrede var olan şeylerin resmini yansıtan bir optik alettir. Fotoğrafın bulunuşunu gerçekleştiren önemli araçlardandır. İlk zamanlarda sanatçılar tarafından perspektif ve gölgeleme aracı olarak kullanılan bu alet, sonrasında fotoğrafçılığın gelişiminde önemli katkıda bulunmuştur.
Heliyografi, ışık ile çizim yapmak anlamına gelir. Kelimenin kökenine baktığımızda Yunanca “helios” (güneş) ve “grapho” (yazmak, çizmek) kelimelerinden türetilmiştir. Fotoğrafçılığın ilk tekniklerinden biri olan heliyografi , modern fotoğrafçılığın temelini sağlamlaştıran çok önemli bir tekniktir. Niépce’nin bu başarılı heliyografi tekniği, fotoğrafçılığı günümüze ulaştıran ve yol gösteren önemli bir buluş haline gelmiştir. İlkel fotoğrafçılığın temelini şekillendiren bu teknik, günümüzde kullanılan fotoğraf makinelerinin ve film sektörünün ortaya çıkmasını sağlayan birçok gelişmeyi de beraberinde getirmiştir. Niépce tarafından 1800’lerde kullanılmasıyla başlayarak yerini günümüzde modern işleyişi fotoğraf makineleri yer almıştır.
Le Gras View from Window (Pencereden Le Gras’a Bakış)
1826 yılında Niépce tarafından çekilen bu fotoğraf, “View from the Window at Le Gras”, fotoğrafçılık alanında kaydedilen ilk kalıcı görüntü örneğidir. Niépce’nin birçok denemesinin ardından elde ettiği heliyografi tekniği ile çekilen bu fotoğraf, sekiz saat boyunca ısıya maruz kalan bir plakanın asidik bir çözeltiyle ısıtılması sonucu oluşan görüntüyü içeriyor. Niépce’nin çektiği bu fotoğraf, Saint-Loup-de-Varennes köyünde bulunan bir evin penceresinden çekilen manzarayı yansıtıyor.
Bu manzara görüntüsü yansıtma işlemi, cam levha üzerine bitüm (doğal asfalt türü bir madde) kullanılarak yapılmıştır. Bitüm, ışığa oldukça duyarlı bir madde olduğundan ışıkla etkileşime girerek kimyasal değişikliklere uğrar. Niépce’nin yenilikçi ve yaratıcı düşüncesi bu manzara görüntüsünün somut yansımasını ortaya çıkarmıştır. Niépce, bu cam levhayı pencereye yerleştirerek dışarıdaki manzarayı yaklaşık sekiz saat boyunca güneş ışığına maruz bırakmıştır.
Sanat ve İlkel Fotoğrafçılık
Bu dönemde kullanılan tekniklerin günümüze kıyasla oldukça ilkel olduğunu söyleyebiliriz. Fakat, bu düşük çözünürlükte ve bulanık olmasına rağmen fotoğrafta bir duygu ve anın belirdiğini söyleyebilirim. İzlenimciliğin temellerini oluşturan tablolarda gördüğümüz anı yakalama, konu alma ve yansıtma fotoğrafçılığın çıkışının ve gelişiminin getirdikleridir. Fotoğrafçılık da heykel, mimari gibi sanat dallarından biridir. Ayrıca sanatın ve sanatçının niteliğini oluşturan en önemli araçtır. Kimi zaman bir fotoğraf makinesiyle yakaladığımız o muhteşem anılar, kimi zaman da çekim aracı olarak kullandığımız gözlerimizle fırçamıza aktardığımız duyguları ortaya çıkardığımız eserlerdir. Her iki süreçte de muhteşem bir çıktı söz konusudur. Bir fotoğrafın elde edilebilmesi iyi bir çekim aracına gereksinim duyarken; sanat eseri ise kimi zaman bir kaleme, bir fırçaya, bir tuvale gereksinim duyar. Benim için iyi bir fotoğraf, aynı zamanda iyi bir sanat eseridir. Şu açıktır ki, bir sanat eserini oluşturmak ve bir fotoğrafı çekmek arasında çok fark vardır. Fakat güzellik ve estetik yönünden baktığımızda çok iyi bir fotoğraf çeken fotoğrafçı ile çok iyi resim yapan bir sanatçının gözlerindeki yansıma, sahip oldukları odak ve hissettikleri duygular çoğu zaman benzerdir. Kısacası, fotoğraf makinesinin ilk kullanım tekniklerinden yola çıktığımızda bunun sanatın gelişmesine olanak sağlayan ve hatta güzeli görmeye olanak sağlayan bir gelişme olduğunu söylemek mümkün.
Dünyanın ilk fotoğrafçısı Niépce ile çıktığımız bu kısa fotoğrafçılık yolculuğunda; kelimelere dökünce kolay gelen ama ortaya çıkması bir hayli zaman alan, dünyanın ilk fotoğrafını ve görüntülerin kalıcı hâle geldiği tarihin ilk tekniklerine değindik. Fotoğrafçılığın gelişiminde önemli bir yeri olan heliyografi tekniğinin fotoğrafçılık tarihindeki önemli rolü sanat alanında duyulmaya devam ediyor. Modern fotoğrafçılığa evrilen bu önemli süreçlere bir kez daha tanıklık ettik.
Kaynakça
“Nicéphore Niépce”. Britannica. Web. 06.12.2024
“Joseph Nicephore Niepce Kimdir?”. Hknfpv. Web. 06.12.2024
Gök, Kemal. “Fotoğrafın Bulunuşu ve Sonrasında Oluşan Teknik Gelişmeler”. Yıldız Journal of Art and Design. Yıldız Teknik Üniversitesi, 2016
