Ursula K. Le Guin bilim kurgu ve fantezi edebiyatı yazarı olarak tanınır. Yazarı tanımak için rehber niteliğinde bir kitap Kadınlar Rüyalar Ejderhalar. Muazzam denemelerinin bir araya getirilmesiyle adeta farkındalık kazanmaya okurlarını davet ediyor.
“Bilgiye, kendimizi bilmeye ihtiyacımız vardır. Kendimizi ve gölgemizi görmemiz gerekir. Çünkü gölgemizle yüzleşebiliriz; onu kontrol edebilir, onun rehberliğini kabul edebiliriz; böylece belki de büyüdüğümüzde, güçlenip toplum içinde sorumlu yetişkinler olduğumuzda, dünyada yapılan kötülükler, katlanmak zorunda olduğumuz adaletsizlikler, azap ve acı karşısında ve o en sondaki nihai gölge karşısında, çaresizlikle teslim olmamaya ya da gördüklerimizi inkar etmeye daha az eğilimli oluruz.”
Ursula K. Le Guin Kimdir?
Başta Hugo ve Nebula ödülleri olmak üzere birçok ödülün sahibi ve sivri diliyle tanınan Ursula K. Le Guin, 1929 yılında Kaliforniya’da entelektüel bir ailenin kız çocuğu olarak dünyaya gözlerini açmıştır. Bilim kurgu, fantastik öyküler, şiirler, makaleler ve çocuk kitapları yazmıştır. Eğitim hayatı önce Berkeley Lisesinde ardından Radcliffe Kolejinde ve en sonunda yüksek lisansını da Kolombiya Üniversitesinde geçmiştir. 1953 yılında Fransa’ya seyahat ederken Tarihçi Charles Le Guin ile tanışmışlardır. Tanışmalarından birkaç ay sonra evlenmişlerdir. Karanlığın Sol Eli kitabıyla en iyi roman dalında hem Hugo hem Nebula ödüllerini kazanmıştır. Bunu başaran ilk kadın yazardır. Daha sonrasında Mülksüzler kitabıyla aynı ödülleri tekrar kazanmıştır. Bunun dışında yazdığı Yerdeniz serisiyle dünya çapında bir üne kavuşmuştur. Kadın hakları ve fantastik edebiyatla ilgili birçok makale yazmıştır ve Kongre Kütüphanesi Yaşayan Efsane Madalyası ile ödüllendirilmiştir. 22 Ocak 2018’de Portland, Oregon’daki evinde 88 yaşında vefat etmiştir.
Şimdi gelin denemelerinden oluşan Kadınlar Rüyalar Ejderhalar kitabını birlikte inceleyelim.
Kitap bir önsöz ve on üç denemeden oluşuyor. Kitabın anlatımında okurla sohbet eder tarzda samimi ve akıcı bir dille çoğu okurun başucu kitabı olmasını sağlıyor. Kitapta kadın, feminizm, toplumsal sorunlar, bilim kurgu, psikoloji ve yazar olmakla ilgili birçok konuya örneklerle birlikte değiniyor. Bunların yanı sıra kendi kitaplarının yazım aşamalarına da yer veriyor. Farklı bir deyişle kitaplarını nasıl yazamaya başladığını bizlerle paylaşıyor. Ayrıca kendi kitapları dışında J.R.R. Tolkien, Virginia Woolf, Yevgeni Zamyatin gibi feminizm ve bilim kurgu yazarlarının kitaplarından da birçok örnek kullanıyor. Böylelikle hem kendi kitapları hem örnekler verdiği kitaplar için okurlarda merak uyandırıyor. Birçok denemenin bir araya gelmesiyle oluştuğu için konuda teklik ya da olay örgüsü bulunmuyor.
Gölgemizle Yüzleşmek Hayal Gücümüzü Ortaya Çıkarmak
Kitaba öncelikle Bülent Somay‘ın Seyyahın El Kitabı adlı önsözüyle başlıyoruz. Yazarımız ise ardından bir şiirle devam ediyor. Daha sonrasında okurlara hikayelerinin yazım aşamasından bahsediyor. Hayal gücünün küçümsenebilecek bir şey olmadığını olgun ya da çocuk olmanın aslında ne demek olduğunu, hayal gücümüzü nasıl ortaya çıkarabileceğimizi bize farklı eserlerden anlatmaya çalışıyor. Aslında biz okurlara hayal gücümüzü nasıl keşfedeceğimizi samimi bir dille açıklıyor. Ayrıca Andersan masalından bir hikayeyi anlatıyor bizlere Çocuk ve Gölge bölümünde. Bu denemeyi ilk okuduğunuzda hiç bu kadar detaylı düşünmemiştim diyorsunuz.
“..Hikaye hala bitmez. Hala toplanacak tohumlar ve yıldız çuvalında bir sürü boş yer kalır.”
Bilim Kurgu, Arketipsel İmgeler ve Bilinç
Bilim kurgu yazmak için psikoloji, imgeleri ve hayal gücünün nasıl bir arada kullanılması gerektiğini anlatıyor. Bunlardan farklı olarak bilim kurgu yazmanın öyle hayal edildiği gibi sade ya da basit olmadığını, bilim kurgunun oluşumunda hangi nedenlerin etkili olduğu gibi konuları gözler önüne getiriyor. Yazarların, metnin nereye gideceğini bilmeden, denetimi elden bırakmadan, özenli çalışarak ve sabırla bekleyerek yazmaları gerektiğini anlatıyor. Bunlara ek olarak yazarların bir çuvala ihtiyacı olduğundan ve insanın ait olduğu yerde bolca zaman, mekan ve bilginin varlığından söz ediyor. Bunlarla çuval doldurulmaya çalışılsa bile bir sürü boş yer kalacağını okurlara aktarıyor. Bilim kurgu ve mitolojinin benzer ve farklı yönlerini ele alıyor. Buna ek olarak bilim kurgunun “modern bir mitoloji” olduğu görüşünü savunuyor. Bilim kurgu yazarken imgelerden yararlanıldığını ve bu imgeleri bilincimize gönderildiğini böylece karakterlerin oluştuğunu açıklıyor.
“Yetişkin bir insan ölü bir çocuk değil yaşamayı başarmış bir çocuktur.”
Uzay Gemisine Kim Binecek?
Kitapta kadınlarla ilgili bilgiler yer alıyor. Yazarımız kadınların yaratıcılıklarını gösterebilecekleri ve kısıtlamalardan uzak bir alanın önemine vurgu yapıyor biz okurlara. Bunu yaparken kadınların hem anneliği hem yazarlığı başarıyla yerine getirebileceğini, farklı yazarların eserlerinden örnekler vererek aktarıyor. Başka bir ifadeyle kadınların yaratma konusunda kısıtlanmaması gerektiğini hem annelik hem yazarlık yapabileceklerini ve kendilerine ait alanın önemini çeşitli yazarları karşılaştırarak bizlere sunuyor. Kadınların birçok yoldan geçtiğine ve bu yolları geçerken ne gibi deneyimler kazanacaklarını ifade ediyor. Kitapta Uzaylı Kocakarı isimli bölümde uzay gemisine kimin bineceği ya da binmesi gerektiğini değerlendiriyor ayrıca menopoz hakkındaki düşüncelerini dile getiriyor yazarımız. Uzay gemisine çok yönlü birisinin binmesi gerekiyor. Bu çok yönlü insan yaşlı bir kadından başkası olmaz. Çünkü o kadın, bakire doğdu sonrasında cinsel açıdan yetkin ve devamında her açıdan doğurgandı ve en sonunda menopozdan geçti. “Yalnızca bunlarla kalmayıp aklınıza gelebilecek her konuda görmüş geçirmiş insan” olarak tabir ettiğimiz insanlardan olduğu için uzay gemisine binmeli diye düşünüyor yazar.
Bunların yanı sıra bu kitabı okumak için iki farklı yaklaşım bulunmaktadır. Birincisi, bu kitabı yazarın bütün eserlerini bitirdikten sonra okumak. Yazarın kitaplarını okuduktan sonra bu kitabın etkisiyle diğer kitapların düşünme sürecini daha kolay hale geldiğini söylemektedirler. İkinci yaklaşımda ise okurlar bu kitapla başlayıp daha sonra yazarın diğer kitaplarını okumak için teşvik edici bulduklarını söylemektedirler.
Kaynakça
K. Le Guin, Ursula, Kadınlar Rüyalar Ejderhalar, İstanbul: Metis, 1999
geekyapar.com “Kısa Kısa Ursula K. Le Guin Kimdir?” web
