Geçmişinde ciddi yiyecek kıtlıkları çeken Kore için bugün yiyecek çok önemli bir konumdadır. “Nasılsın?” diye kullandığımız kelimenin Kore dilinde “Yemek yedin mi?” olarak kullanılması bu duruma örnektir. “Gıda en iyi ilaçtır” ve “Yemek, Gimkang Dağı’ndan bile önceliklidir” atasözlerini takip eden Kore halkı, sağlığın ve hastalığın temelinin yiyecekten geldiğini savunmaktadır.
Yemeğe bu kadar önem veren Kore halkının mutfak, sofra ve alkol kültürüne gelin beraber bakalım.
Kore Mutfağının Tarihi
Kore mutfağı, binlerce yıl süren tarihi boyunca gelişmiş ve evrimleşmiştir. Antik dönemlerde göçebe yaşam tarzı avcılık ve toplayıcılık benimsenmiş. Sonrasında Güney Marçunya’dan gelen yeni göçebe toplumlar olağan tarıma kendi geleneklerini de katarak mutfak konusunda gelişmeye başlamıştırlar. M.Ö 1000 yılı civarına tekabül eden soya fasulyesinin kullanımının ilk bulguları da bu dönemdedir.
Üç Krallık Dönemi’nde pirinç tarımı ve kimchi gibi fermente gıdaların keşfedilmesiyle Kore mutfağı zenginleşmiştir. Joseon Hanedanlığı Dönemi’nde ise Avrupa ülkeleriyle yapılan ticaretler sonucunda tatlı patates, biber, domates, fıstık gibi birçok yeni ürün mutfak kültürüne dahil olmuştur. 1910-1950 yılları arasında Kore Yarımadası’nda Japonya’nın sömürgesi hakim olmuştur. Bu dönemde yiyeceklerin çoğu, Japonların gıda isteğini karşılamak için kullanılmıştır. Japon İşgalinin ardından Kore Savaşı başladığında halk uzun süre yiyecek kıtlığı yaşarken 1970’li yıllarda kıtlığın azalmasıyla birlikte et ve deniz ürünleri yaygınlaşmıştır. Bu yaygınlaşmayla birlikte Bulgogi (불고기) restoranları da ülkede artmaya başlamıştır.
Modern Kore Mutfağı
Günümüzde Kore mutfağı restoranlar ve televizyon programları aracılığıyla popülerlik kazanmıştır. Acı, tatlı, ekşi ve baharatlı tatların hakim olduğu yemekler birçok insana hitap etmektedir. Sıklıkla kullanılan baharatlar arasında acı kırmızı biber (gochugaru), acı biber salçası (gochujang), susam yağı, fermente edilmiş soya sosu (ganjang) bulunmaktadır.
4 mevsimi yaşıyor oluşuyla Güney Kore mutfağı, fermantasyon yöntemini sıklıkla kullanmaktadır. Kimchi, ganjang ve doenjang fermente edildikten sonra birkaç aydan birkaç yıla kadar tüketilebilirken kış mevsiminden yaz mevsimine kadarki uzun sürede balıkları da muhafaza etmek için fermentasyon yöntemiyle jeotgal yapılmaktadır.
Güney Kore’nin Sofra Kültürü
Yaşantılarında saygıya ve nezakete oldukça önem veren Koreliler, yemek konusunda da saygı kurallarına dikkat ederler. Sofra kültürünün en başında ortamdaki yaşlı kişinin sofraya oturmadan kimsenin sofraya oturmaması gerektiği var. Aynı şekilde yaşça büyük olan kişi ilk olarak yemeğe başlamalıdır, ondan önce başlamak saygısızlıktır. Eskiden pilavın yalnızca zenginler tarafından tüketilmesinden dolayı bugün herkes kendi pilav porsiyonunu bitirmelidir. Saygısızlık olarak düşünüldüğü için su, alkol veya herhangi bir içeceği içerken yaşlılara doğru bakılmamalıdır. Bu yüzden de çoğunlukla kafalarını yana çevirerek içerler.
Popüler Yemekler
Bizim yemek kültürümüzde ekmek önemli bir yerdeyken Kore’de ekmekler cevizli, çikolatalı, ballı gibi çeşitli aromalarla tatlı olarak tüketilir. Ekmeğin Güney Kore’deki yerini pirinç almaktadır.
Kahvaltı kültürleri olmamasıyla birlikte, Koreliler ana öğünlerinde tükettikleri çoğu öğünü kahvaltıda da tüketmektedir. Bunlara çorba ve pilav örneklerini verebiliriz. Ancak pilav bildiğimiz haliyle değil, tuzsuz ve yağsız olan pirinç lapası halinde sofralara getirilmektedir. Hemen hemen her öğün, her yemeğin yanında da kimchi tüketebilirler.
Kimchi
Kore mutfağının vazgeçilmezlerinden olan lahana turşusu, kimchi olarak adlandırılır. Mayalanmış kırmızı biber ve fermente edilmiş sebzelerden yapılmaktadır. Kış aylarında taze sebze bulunmadığında tüketilebilen besin kaynağı olarak önem kazanmıştır. Kimchinin içeriği her yöreye özgü olarak değişmektedir. En yaygınının içerisinde lahana, deniz ürünleri, taze soğan, sarımsak, balık sosu, turp ve zencefil bulunmaktadır. Ayrıca Koreliler, fotoğraf çekilirken telaffuzundan dolayı gülümseten “kimchi” kelimesini söylerler.
Bulgogi
70’li yıllardan bu yana Kore’de yaygınlaşan bulgogi, ateş anlamına gelen “bul” ve et anlamına gelen “gogi” kelimelerinden oluşmaktadır. Yemeğin kendisi ise dana eti veya domuz etinin yaygın baharatlarla beraber ızgarada pişirilmesiyle meydana gelmektedir. Yanında marulla beraber servis edilir. Yemeğe düşkün olan Koreliler, iş çıkışında arkadaşlarıyla barbekü mekanlarında alkol tüketmeyi çok severler. Bulgogi ise Kore’de yaygın olan bu barbekü kültürünün vazgeçilmezlerinden biridir. Ayrıca pirinçle beraber karıştırılarak da tüketilebilir.
Kimbap
Görünüş olarak sushiye benzeyen kimbap, temelinde deniz yosunu (kim) ve pirinç (bap) kullanılarak yapılmaktadır. Sebzelerin, et veya deniz ürünlerinin de eklenerek yapıldığı bu yiyecek, hızlıca tüketilebilen bir atıştırmalık olarak da marketlerde üçgen veya yuvarlak çeşitleriyle yaygındır.
Bibimbap
Kore’de çok yaygın olan bir diğer yiyecek de Bibimbaptır. Karıştırılmış pirinç anlamına gelen bu yemek, pirincin üzerinde et, çeşitli sebzeler, yumurta ve baharatların karıştırılmasıyla yapılır. Bibimbap yemeğinin anavatanı olarak bilinen Jeonju şehrinde her yıl Bibimbap Festivali düzenlenir. Festivalde bu ünlü yemek, ziyaretçiler tarafından yapılır yerel tarifler denenir.
Sokak Lezzetleri
Lezzetli yemeklerinin yanı sıra Güney Kore’nin sokak lezzetleri de büyük ilgi görmektedir. Yalnızca turistik yerlerde değil, pazarlarda da rastlayabileceğimiz sokak yiyeceklerinde de baharatlar sık kullanılmaktadır.
Tteokbokki
Kore dizilerinde oldukça yer verilen ve sokak lezzetlerinin en ünlüsü olan Tteokbokki, silindir şeklinde kesilmiş pirinç kekleridir. Rabokki (ramen ve tteokbokki karıştırılarak yapılan yemek) gibi birçok farklı türü olan bu yiyecek, en ünlü haliyle gochujang kullanılarak yapılmaktadır.
Odeng
Odeng, şiş üzerine geçirilen balık kekinin baharatlı çorbada kaynatılarak hazırlandığı bir sokak lezzetidir. Sıcak servis edilmesinden dolayı kış aylarında iç ısıtan ve oldukça tercih edilen bir yiyecektir.
Hotteok
Dolgulu pankek olarak bilinen hotteok, tıpkı odeng gibi genellikle kış aylarında tüketilir. Kızgın yağda yapılan şerbetli yiyeceğin iç dolgusu olarak bal ve tarçından, sebze ve kuru meyvelere kadar çeşitli malzemeler kullanılabilir.
Corn Dog
Bu yiyeceğin en bilinen hali, iç dolgunun kaşar ve sosisle kaplanması dış dolgunun ise mısırdan oluşmasıdır. Ancak Kore’de oldukça popüler olan bu sokak lezzeti, mısır dışında farklı sebzelerle veya patatesle de kaplanıyor.
Mandu
Mandu, yalnızca adıyla değil aynı zamanda şekli ve içerikleriyle de Türk mutfağının en sevilen yiyeceklerinden mantıya benzemektedir. İnce hamurla yapılan bu yiyeceğin içerisine dana eti, domuz eti, çeşitli sebzeler ve baharatlar konulabilir. Buharda veya kızartılarak yapılır. Sokak lezzetinin yanı sıra, ana yemek olarak da tüketilir.
Kore’nin Alkol Kültürü
Alkol tüketimi Kore’de oldukça yaygındır ve aynı zamanda sosyalleşme ve bağlantı kurma aracı olarak görülür. Yemek kültüründe yaşa, statüye ve saygıya önem veren halk, alkol kültüründe de aynı değerlere önem verir, bazı noktalara dikkat ederler. En önemlilerinden, bardağı bitiren kişi kendi bardağını doldurmamalıdır. Beraber içtiği kişi tarafından bardağı doldurulmalıdır. Ayrıca yaşça veya statü olarak aşağıda olan kişi, büyüğünün alkolünü doldurmalıdır.
Soju
Kore’nin alkol kültürünün önemli bir parçasını oluşturan soju, yerliler ve turistler tarafından oldukça popülerdir. Fermente edilmiş tahıllardan yapılmaktadır ve %17-20 arasında alkol oranına sahiptir. Halkın her yemekle sıklıkla tükettiği bu alkol genellikle sek olarak tek dikişte içilir. Ancak soju (so), bira (maekju) ile karıştırılarak somaek adını verdikleri alkol karışımında da oldukça yaygın bir şekilde tüketilir.
Makgeolli
Makgeolli geleneksel pirinç şarabı olarak bilinir. Kore’nin en eski alkollerinden biridir. Görünüşüyle süte benzeyen alkol, kepçe ile seramik kaselere konularak servis edilir. Modern halinde meyve aromalarıyla yapılan Makgeolli, çoğunlukla anma törenleri, düğünler gibi özel günlerde tüketilmektedir.
Kaynakça
- Kore Yemekleri. tr.korean-culture.org. Web. 27.05.2024
- Kore Mutfağının Gelişimine Tarihsel Açıdan Bakış. koremutfagi101. 23.05.2024
