La Tomatina, her sene Ağustos ayının son çarşambası Buñol‘de düzenlenen geleneksel bir festivaldir. Başlangıç yılı 1945 kabul edilen ve herkesin birbirine domates fırlatmayı geleneksel bir hale getirdiği bu festivale doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. Şimdiden herkese keyifli okumalar!
İlk Domates Ne Zaman Fırlatıldı?
29 Ağustos 1945 tarihinde Buñol sokaklarında kültürel bir geçit töreni yapılıyordu. Tarihi figürleri canlandıran, kartondan yapılmış büyük şapkalı kostümleri içerisinde barındırıyordu bu tören. Belediye, kostümleri giyecek iki grup genç arasında karar vermek zorunda kaldı. Bunun ardından olayı anlatan tarih öğretmeni Enric Cuenca Yxeres, Witness History‘e yaptığı röportajda sözlerine şu şekilde devam etti: “Sanırım seçilemeyen çocuklar sinirlendi, ateşli bir tartışma başladı ve büyük şapkalardan biri yere düştü. Çocuklardan biri, hangisi olduğunu asla bilemeyeceğiz, bir domates kaptı ve domates savaşı başladı.”
Yxeres’in anlattığı kavgaya karışan çocuklardan biri Goltran Zanon‘du. Kızı Maria Zanon‘un Witness History’e anlattıkları şunlardı: “Kötü niyetleri yoktu, bir şakaydı. Bugün eğlenmek için çok fazla seçeneğiniz var, ama o zamanlar açlık ve yoksulluk vardı. Franco’nun rejimi çok katıydı, bu yüzden bunun konseye, polise ve tüm bunlara karşı bir isyan olduğunu düşünüyorum.”
Yaşanan bu olaylardan sonra, ertesi yıl konsey, çatışmayı önlemek için geçit törenini iptal etti. Ancak çocuklar yine de gitmeye karar verdiler: ‘‘Evden domates getirdiler ve her yıl bu deneyimi tekrarladılar, ta ki bir yıl belediye domatesli bir kamyon verene ve bu çok ünlü bir kutlama olana kadar.”
Festivale Gelen Yasak ve Ardından Domatese Duyulan Yas
1957 senesinde festivale İspanyol diktatörü Franco tarafından yasak geldi. Bu yasağın sebebi dini bir önemi olmamasına inanmasıydı. Peki neden domatese yas? Maria’nın anlattığına göre Zanon’da dahil olmak üzere bütün kasaba bu yasağın ardından yas tutuyordu. Bu yasın tam olarak nasıl tutulduğunu ise şu sözlerle anlattı: ”Hepsi siyah giyiyordu. İnsanların cenaze törenlerine giderken taktıkları şapkalar vardı. Bir tabut yapmışlar ve içine kocaman bir domates koymuş olmalılar. Sonra da cenaze müziği çalan bir bando eşliğinde belediye binasına yürümüşler.”
Yapılan protestoların ardından 1959 senesinde festival kutlanmaya tekrar başladı. Fakat bazı yeni kurallar gelmişti. Festivalin kutlandığı zaman sınırlanmış, katılımcılardan eğlenceleri bittikten sonra bulundukları alanı temizlemeleri istenmişti. Bu gelenek günümüzde ufak tefek değişikliklerle ve yeniliklerle ilk günkü heyecanıyla kutlanmaya devam etmektedir.
Domates Kavgasında Dikkat Edilmesi ve Uyulması Gereken 5 Kural
Festivale katılanların ve bölgede yaşayanların güvenliğini sağlayabilmek için 5 kural bulunmaktadır. Bu 5 kural oldukça önemli olup, uyulması zorunludur. Bu kurallardan ilki başkalarına saygı göstermektir. Festival deneyiminin keyifli ve güvenli olmasını sağlayabilmek için belirli sınırlar olmalıdır. Festivale katılmayanlara domates atmamaya ve diğer katılımcıların özel alanlarına saygı göstermeye çalışmak bu sınırlar içerisindedir. İkinci kural ise atmadan önce domatesleri ezmektir. Sert domateslerin etkisini azaltarak sakatlıkları önlemek içindir. Üçüncü kural yabancı cisimlerin getirilmemesidir. Adil oyun ruhu için su balonları, taşlar ya da yaralanmaya ya da hasara yol açabilecek diğer cisimler yasaktır. ”Domateslere bağlı kalın ve malzemeleri evde bırakın. İnsanlar itilemez, tişörtler çekilemez, yırtılamaz ya da çıkarılamaz.” Dördüncü kural yetkililerin talimatını izlemektir. Kalabalık kontrolü, güvenlik önlemleri veya acil durum prosedürleri ile ilgili olsun, her zaman onların talimatlarını izleyin. Beşinci ve son kural ise eğlenmektir. Her şeyden önce La Tomatina, eğlenmek ve etkinliğin neşeli ruhunu kucaklamakla ilgilidir. Kendinizi serbest bırakın, dağınık olun ve bu deneyimin tadını sonuna kadar çıkarın. Unutmayın, onlarca yıl süren ve dünyanın her köşesinden insanları bir araya getiren bir geleneğin parçasısınız. Bu oldukça güzel ve önemli bir deneyim. Bu sebeple her kuralı güzelce uyguladığınızdan emin olun!
Festivalin İçeriği: Domates Kavgasından Önce ve Sonra Neler Oluyor?
Dövüşten önceki günlerde kasaba içerisinde çeşitli etkinlikler yapılıyor. Bu etkinlikler arasında Valencia Topluluğu’na ait olan geleneksel bir pirinç yemeği paellanın hazırlandığı ve sunulup değerlendirildiği bir yarışma, domatesli havai fişekler ve ortaçağ şehir merkezinde farklı müzik grupları ve geçit törenleri yer alıyor. Çarşamba sabahı, domates savaşından önceki ilk etkinlik ise “Palo Jabón“dur.
Peki, Palo Jabón nedir? Bu etkinliğin temel hedefi katılımcıların direğe tırmanmaları ve jambonu düşürmeleridir. Uzun ve yağlanmış bir direğin üzerinde duran jambonu düşürmeye çalışan katılımcılar birbirlerinin üzerine tırmanarak eğlenceli vakitler geçiriyorlar. Bu sırada diğer katılımcılar daireler halinde şarkı söyleyip dans ediyor ve aynı zamanda alanda bulunan tüm katılımcılar hortumlarla su ile ıslatılırlar. Jambonun düşmesiyle de artık domates kavgası başlar. Bu kavga yaklaşık 1 saat sürdükten sonra itfaiye araçları gelir ve katılımcılardan domatesleri çıkarmak için hortumlar kullanılır. Bazı katılımcılar ise yıkanmak için Los Peñones havuzuna giderler. Domateslerdeki sitrik asit temizleme işlemine yardımcı olur ve kasabanın bazı yüzeylerinin durulandıktan sonra olaydan öncekinden daha temiz olmasına neden olur.
2002 senesinden beri festivalin maksimum kapasitesi 22.000 olup, katılım ücretli bilet satın alma ile gerçekleşmektedir. Festivalin popülerleşmeye başlamasıyla birlikte 2013 senesinde, Buñol konseyi festival için 120 tondan fazla domates satın almalarına yardımcı olan küçük bir ücret almaya başladı. Bu popülerleşmenin ve dikkat çekmenin bir etkisi daha olacak ki farklı ülkelerde bu festivale benzer festivaller, etkinlikler ortaya çıkmaya başladı. Bir gün umarım orijinal Fiesta de La Tomatina‘yı deneyimleme ve bu eğlencenin bir parçası olma şansını elde ederiz.
Kaynakça
- ”La Tomatina de Buñol”. Official Website of La Tomatina. Web. 18.03.2025.
- ”La Tomatina”. Tomatina. Web. 18.03.2025.
- ”La Tomatina Festival”. BBC. Web. 18.03.2025.
- ”La Tomatina Festival: Discover The Story Of The Famous Tomato Fight In Spain”. StoryLearning Spanish. Fluent Spanish Academy, 7 Ağustos 2018,https://youtu.be/CYfNs9_Lpa4?si=9KHyRtvRUCVKcZzv , 18.03.2025.
- ”La Tomatina”. Pinterest. Web. 18.03.2025
