Le Corbusier olarak tanınan Charles – Edouard Jeanneret, 6 Ekim 1887 yılında İsviçre’de dünyaya gelen Fransız asıllı bir mimardır. Mimarlığının yanı sıra yazar, ressam, heykeltıraş, mobilya tasarımcısı ve şehir plancısı da olan Le Corbusier kariyerini modern mimarlığa sağladığı katkılar üzerine temellendirmiştir. Uzun yıllar Avrupa, Rusya, Hindistan gibi ülkelerde çalışmış ve bu ülkelerde oldukça önemli binalar inşa etmiştir. Müze, fabrika, toplu konut gibi birçok mimari proje imzasını atmış olsa da toplumun ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak toplu konut projelerinde isminden oldukça söz ettirmiş, döneminde oldukça eleştirilse de günümüzde bile modern mimarlığın kurucuları arasında sayılmaktadır. 27 Ağustos 1965 yılında hayata veda eden Le Corbusier arkasında 80 mimari eser 32 bin mimarlık ve şehircilik projesi, 100 adet kroki defteri, 45 adet kitap, resim, heykel ve makale bırakmıştır.
Le Corbusier’in eğitim hayatı duvar saatlerine gravür üreten La Choux- de Fonds Süsleme Sanatları okulunda başlamıştır. Atölye eğitimlerinin yanı sıra bir seyyah olan Le Corbusier Yunanistan, Roma, Fas, Sırbistan, Romanya ve Bulgaristan’ın yanı sıra ülkemizde de Edirne, İstanbul ve Bursa gibi şehirleri gezerek bu şehirlerin mimarisinden etkilenmiştir. 1908 yılında Fransa’ya yerleşen Le Corbusier Auguste Perret atölyesinde eğitimine devam etti. Buradaki eğitimi sırasında beton malzemesinin yapımını öğrendi. 1911 yılında Atina’ya ve İstanbul’a tekrar geziler düzenledi. Le Corbusier, Osmanlı-Türk, Roma-Grek mimarlığında gördüğü daire, kare, küp plan şeması olarak dikdörtgen formları benimsemiş ve özellikle Türk camilerinden oldukça etkilenmiştir. Le Corbusier etkilendiği bu geometrik formları “Pürizm” (Biçimsel saflık) teorisinin temel taşı olarak ele almıştır.
İkinci Dünya Savaşı‘nın etkisiyle mimariyi bir insana benzeterek modulor sistemi, altın oran gibi modern öncesi oranlar sistemini seri üretim tekniklerine göre düzenlemiştir. Le Corbusier’in ‘Modulor’ sistemi; 183 santim boyunda bir insan vücudunun altın orana dayanarak standartlar sistemi haline getirilmesidir. İnsan vücudunda altın oranlarla bulunan ölçüler 108,2–175,0–216,4 cm.’dir. Altın oran ve fibonacci dizisini baz alan bu oranlar mekânın fonksiyonelliği için kullanılmıştır. (Bilir, Meryem. B ,2019)
Le Corbusier’in Beş Temel İlkesinin Mimarlığa Yansıması
Modern mimarlığın temellerinin oluşumunda Le Corbusier’in beş temel ilkesinin etkisi büyüktür. Le Corbusier 1926 yılında yayınlandığı “Yeni Bir Mimarlığa Doğru Beş Nokta” isimli bildirisinde beş temel ilkesini açıklamış ve tasarımlarını bu ilkeler çerçevesinde şekillendirmiştir. Le Corbusier’in beş temel ilkesine baktığımızda ilk taşıyıcıları ele almıştır. İlk olarak pilotiler ile binayı yerden yükselterek beton ile toprak ilişkisini kesmiştir. Noktasal olarak eşit şekilde yerleştirilen duvarların yerini alan taşıyıcılar, Le Corbusier’in mimarî ilkelerinin ilkini oluşturmaktadır.
İkinci temel ilke ise çatı bahçeleridir. Çatı bahçeleri Le Corbusier için kent yaşamında kaybedilen parsel alanını kazanmak, betonun nemli kalmasını sağlayarak fazla çalışmasını önlemek ve vakit geçirilebilecek bir alan yaratmak adına önemlidir. Mimaride “Serbest Plan” şemasını benimseyen mimar; genel olarak serbest plan şemasını ortak alanlarda uygulamış, ortak alanlar ile özel alanları birbirinden ayırarak tasarlamıştır.
Taşıyıcıların bağımsızlaşmasıyla ortaya çıkan serbest plan anlayışı Le Corbusier’in üçünü temel ilkesidir.
Dördüncü ilkesi ise “Yatay Pencere” anlayışını içerir. Özgürleşen pençeler yatay bant şeklinde konumlandırılarak daha fazla ışığın içeriye girmesi amaçlanmıştır.
Beşinci ve son ilkesi olarak “Serbest Cephe” ilkesine rastlanır. Özgürleşen cephe anlayışı hakimdir. Yapı cephesi taşıyıcılardan bağımsızdır. Böylece balkon olarak taşıyıcının ötesine uzanarak cepheyi özgürce tasarlama olanağı sunar. Le Corbusier tasarımlarına baktığımızda ele alınan beş ilkesinin tüm özellikleri Villa Savoye, Frugès Konutu, Villa Stein, Villas Weissenhofsien ve Villa Cook gibi Fransa’da inşa ettiği yapılarda görülür.
Villa Savoye
Eserlerini ele aldığımızda Le Corbusier’in en önemli yapıları arasında ilk sırada Villa Savoye gelmektedir. 20. yüzyılın en önemli yapılarından biri olan Villa Savoye, Savoye ailesi için bir tatil evi olarak tasarlanmıştır. Yapılarında beyaz rengini sıklıkla kullanan Le Corbusier’in beyaz evler serisinin son yapısıdır bu. 1931 yılında tamamlanan ve Paris’in dışında Poissy bölgesinde de yer alan ve İkinci Dünya Savaşı’nda harap olan bu yapı, daha sonra restore edilmiştir. Le Corbusier’in yaşayan makine fikrinin en önemli örneğidir. 2016 yılında ise yapı UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak kabul edilirmiştir.
Villa Savoye inşasının yapıldığı bölge nedeniyle Le Corbusier’e beş ilkesini de uygulama fırsatı sunmuştur. Yapı pilotiler ile yerden yükseltilerek binanın toprak ile ilişkisi kesilmiştir. Bu uygulama ile zeminin devam ettiği izlenimi oluşturur. Pencere açıklılarını bant şeklinde tasarlayaraksa evin içerisinin doğal ışık ile aydınlanmasını amaçlamıştır.
Dışarıdan, havada duran bir kutu izlenimi veren yapının plan şemasını incelediğimizde serbest plan şemasının kullanıldığı görülmektedir. Le Corbusier serbest plan şemasını iç mekanlara uygulamış mekanlar arasında özgürlüğü amaçlamıştır.
Pilotiler sayesinde yapıyı nemden kurtaran Le Corbusier, kuru bir zemin üzerine binayı oturtmayı başarmıştır ve binayı çevreden koparmak yerine yapı ile doğayı iç içe tasarlamıştır. Serbest plan şeması ise zemin katta bulunan garaj ile birinci katta bulunan ortak kullanım alanlarına uygulamıştır. Kullanılan bant şeklinde tasarlanan pencereler vasıtasıyla evin aydınlatılması doğal ışık ile sağlanmaktadır. Yapıya giriş, zemin kattaki pilotislerin arasından sağlanmıştır.
Zemin katta giriş holünün karşısından başlayarak en üst kata kadar devam edilmektedir. Rampayı takip eden spiral merdiven ile üst katlara gidilmektedir. Zemin katta garaj ve çamaşır odası gibi bölümler yer almaktadır.
Le Corbusier yapıları ile mimarlık anlayışında çığırlar açmış ve yeni kalıplar ortaya çıkarmıştır. Yaşadığı önemde oldukça eleştirilere maruz kalsa da bugün modern mimarinin kurucularından birisi olarak anılmaktadır. Le Corbusier, zamanın mimari malzemeleri doğa ile harmanlayarak adeta yaşayan binalar inşa etmeyi amaçlamıştır ve mimarî hayatı boyunca birçok ülkede yapılar inşa etmiş ve yapılardaki yerel malzeme ve formların dışına çıkmıştır. Bunun yanı sıra benimsemiş olduğu beş ilkesi coğrafyadan, parselden etkilenmiş ve bir tür mimari yorumlama biçimi olarak yapılarına yansımıştır. Ancak Villa Savoye beş ilkesini uyguladığı en önemli yapısıdır. Villa Savoye bulunduğu konum ve iklim, Le Corbusier’e beş ilkesini de uygulama fırsatı sunmuş ve en önemli yapıları arasında ilk sırada anılmıştır.
KAYNAKÇA
Erkol , idil (2009 )Tez (Yüksek Lisans), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009 Erişim : http://hdl.handle.net/11527/3268
Ek Bektaş, E. H. (2022). Modern Mimarlığın Beş İlkesinin Konut Biçimlenişleri Üzerinden İncelenmesi . bab Journal of FSMVU Faculty of Architecture and Design , 3 (2) , 155-172 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/babdergisi/issue/71297/1145396
Özcan, U. & Ürük, Z. F. (2019). MODERN MİMARLIKTA LE CORBUSIER ETKİSİ VE VİLLA SAVOYE MUTFAĞI . International Journal of Social And Humanities Sciences , 3 (1) , 57-68 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijshs/issue/47258/595391
Menga, Levent (2019) Tez (Yüksek Lisans), Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Erişim https://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/trakya/4996/0164304.pdf?sequence=1&isAllowed=y
GÖRSEL KAYNAKÇA
https://pin.it/7Ab6Yy2
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Le_Corbusier_%281964%29_Stedelijk_Museum_Sikkensprijzen_916-9288_%28cropped%29.jpg/765px-Le_Corbusier_%281964%29_Stedelijk_Museum_Sikkensprijzen_916-9288_%28cropped%29.jpg
https://pin.it/7m5ABJE
https://pin.it/ghfWd2H
https://pin.it/6RMFhmi
https://pin.it/6NhNTwg
