Heykel, mimari ve resim alanlarında çok başarılı eserler veren ve adından bahsettiren bir ustanın, Lorenzo Bernini’nin başyapıtlarından bir çalışmadır. Bernini başyapıtını mitolojik kaynaklardan Apollon ve Daphne hikayesinden esinlenerek yapmıştır. 1598 yılında Napoli’de doğan sanatçı, 16’lı 17’li yaşlarında başarılı heykeller yapmıştır. Bu çalışması da başarılı eserleri arasındadır. İşte o eser ve eseri ilk görenlerde uyandırdığı duygular, düşünceler.
Apollon ve Daphne heykelini görenler figürlerin tam da olayın o anında donup kaldığını düşünmekten kendini alamaz. Işığın tanrısı Apollon, Yunan deniz tanrılarından biri olan Peneus’un kızı su perisi Daphne’ye aşık olmuştur ve onun peşinden gitmektedir. Heykelde Apollon’un Daphne’yi yakaladığı an görülmektedir. Heykelin hikayesi tam da bu nokta da başlamaktadır. Apollon ve Daphne hikayesine geçmeden önce o döneme ve dönemin sanat ortamına bakmakta yarar var.
Dönemin İtalya’sı
“16. yüzyılda sömürgeciliğinde etkisiyle gelişen Avrupa devletlerinde sanat alanında da gelişmeler görülmüş, sanatçılar daha coşkulu eserler vermişlerdir. Barok dönem olarak adlandırılan bu yüzyılda ışığın ve gölgenin önemi çok büyüktür. Barok sanat her ne kadar gelişme gösterdiyse de Reform hareketlerine karşı duran Katolik kilisesinin bir sonucudur. Dönemin Protestan eğilimine karşı Barok eserler kilisenin propaganda aracı olmuştur. Roma ve papalık çevresinde şekillenen ve Hristiyan ruhunun yeniden kazanılmasını hedefleyen anlayış, toplumun bir ruhsal kurtuluşu gibi gösterilmiş, bu duyarlılık ve duygusal yoğunluk Barok sanatı tetiklemiştir. “( 1*)
“Tüm karmaşasına rağmen Barok Dönem, sanat için verimli bir ortam oluşturmuştur. İhtişam, güç, gösteriş dönemin anahtar kelimeleridir. İmparatorlar, krallar, papalar ve prensler büyük sanatçıları kendi saraylarına çekebilmek için büyük bir rekabete girmişlerdir. Büyük boyutlu inşa programları devreye girmiş, genel anlamda sanat kilise ve devletin hizmetinde mucizelerin ve görkemin mitolojisini yaratmıştır.” (2*)
Bernini’nin Heykelleri – Apollon ve Daphne
16. yüzyıl İtalya’sında Bernini döneminin tüm sanatsal gelişimlerini takip etmiş, hatta ona yön vermiştir. Birden çok alanda eserler veren sanatçının yaptığı eserlerde çok yönlülüğünü ve başarılarını görmek mümkün.. Apollon ve Daphne heykeli de başarılı eserlerinden yalnızca biri. Bernini bu heykeli yaparken Yunan Mitolojik hikayelerinden yararlanmıştır. Hikayeye göre aşk tanrısı Eros okunu bu kez ışığın tanrısı Apollon için atmıştır ve onu Daphne’ye aşık etmiştir.
‘‘Apollon aslında çok iyi bir okçudur ve kendiyle övünmeyi çok sever. Bir gün kendisi gibi iyi bir okçu olan Afrodit’in oğlu genç Eros ile karşılaşır ve onun okçuluk kabiliyeti ile ilgili alaycı sözler söyler. Buna karşılık, Eros öç almak ister ve iki ok hazırlar. Biri altın suyuna batırılmıştır ve saplandığı kişiye tutku ve sonsuz aşk verecektir. Diğer ok ise saplandığı kişiyi aşk ve tutkudan tamamen uzaklaştıracaktır. Altın ok Apollon’un kalbine saplanır ve Daphne’ye umutsuzca aşık olur. Fakat ne yazık ki diğer ok Daphne’nin kalbine saplanmıştır. Daphne, Apollon’dan sürekli kaçar ve aşkını reddeder. Bir gün Daphne yine kaçarken Apollon’la karşılaşır ve kaçmaya başlar. Bu sefer yakalanacağını anlayan Daphne babası Peneus’dan yardım ister. Peneus, Daphneyi Defne ağacına dönüştürür ve Apollon ona ulaştığında kalp atışları halen duyulmaktadır. Daphne sonsuza dek defne ağacı olarak kalacaktır. Ama içinde aşk ateşi yanan Apollon, onu unutmayacağına ve unutturamayacağına söz verir ve zaferlerin simgesi başlara konan bir taç olarak unutulmamasını sağlar. Tüm Apollon heykellerinin başında gördüğümüz defne yapraklarından yapılmış tacın sebebi de budur. Rönesans dönemde gördüğümüz ideal vücut ölçülerin etkisi burada hissedilir’’. (3)
Olayın en doruk anında defne ağacına dönüşmekte olan Nympha’nın hikayesini görmekteyiz. Ustaca heykele aktarılmış bir eser. ‘Dramatik bir anı yakalayarak bunu figürlerinin hareket ve ruh durumlarıyla birlikte veren sanatçı, çok çeşitli duyguları, anlatımları mermere aktarmakta bulunmaz bir yetenektir. Öncesi ve sonrası bilinen bir gelişimin doruk anını , figürlerinin hareketleri ve yüz anlatımlarıyla verme konusundaki ustalığının en güzel örneklerindendir’. (5)
Heykellerinde saçların doğallığını, giysilerin rüzgarda uçuşunu, elbise kıvrımlarını, yüzdeki ifadeleri mermere başarılı bir şekilde işlemiştir. Daphne’nin Apollon’dan kaçarken yüzünde duyduğu korkuyu görebilmekteyiz. Mermere adeta ruh katan , onu her an canlanacakmış gibi işleyen Bernini, Apollon’un çaresizliğini de burada çok başarılı bir şekilde işlemiştir.
Sanatçı: Gian Lorenzo Bernini
Sergilendiği yer: Borghese Galerisi
Dönem: Barok
Konu: Apollon ve Dafni
Oluşturulma dönemi: 1622–1625
Malzeme: Mermer ***
Aşağıdaki heykelde ‘Daphne’nin Apollon’dan kurtulmaya çalışırken saçlarıyla parmaklarının dal ve yapraklara, bacaklarının ise ağaç kabuğuna dönüştüğü anı görmekteyiz. Sanatçı burada hareket halinde bir anlatımı ortaya koymuştur.’ (7)
——————————————————————————————————-
Yararlanılan Kaynaklar :
1-Google Art Culture Apollon and Daphne , Bernini
1*https://circlelove.co/barok-nedir-barok-donemi-sanat-tarihi/#barok-donemi
2* https://circlelove.co/barok-nedir-barok-donemi-sanat-tarihi/#barok-donemi
3- https://sanatkaravani.com/ruhu-heykele-donusturmek-lorenzo-bernini/
4-6-8-Görseller Google Art Culture
5-7- http://www.filozof.net/Turkce/tarih/tarihi-kisilikler-sahsiyetler/40035-gian-lorenzo-bernini-kimdir-hayati-eserleri-hakkinda-bilgi.html?showall=1
** Nympha Daphne : Nimfe Defne (okunuşu)
*** Google Search
