Modern çocuk kitapları normal yaşantımızda yaşanan değişiklerden ötürü gelişmiş bir kitap türüdür. Bu kitaplar için internet çağının kitaplar üzerindeki yansımasıdır diyebiliriz. Peki modern çocuk kitaplarını klasik çocuk kitaplarından ayıran özellikler ne ve neden bu kadar önemliler?
Modern Çocuk Kitaplarının Yapısı
Modern çocuk kitapları zamandan bağımsız, doğrusal olmayan bir kurgu yapısına sahip. Doğrusal ilerlemeyen bu yapı çocukların kitabı nasıl okuyacağını seçerken daha özgür olmalarını sağlıyor. Tipografik ögeler, hareketli görseller, imgesel illüstrasyonlarla zenginleştirilen bu kitaplar çocukların dikkatini kolaylıkla çekiyor. Birden fazla uyaranın aynı anda verildiği bu kitaplarda çocuk odağını baktığı şeyden kaybetse dahi kitapta bırakıyor. Bu kitaplar özellikle çoklu odak noktası vermesi açısından sanal aleme benziyor.
Bu kitapların içeriğikleri konuları her ne kadar çeşitli olsa da iki başlık altında incelenebilir. Bunlardan ilki parodi, ikincisi çoklu olay örgüsü. Parodi içeren çocuk kitapları daha çok eski masalların parodilerini içeriyorlar. Bunu yaparken gelenekleri sorgulatan bir yaklaşım izliyorlar. Çoklu olay örgüsünde de yine gelenekleri sorgulatan kitaplar bulunuyor. Aynı zamanda kimi zaman eylemleri de sorgulatan kurgular yazılıyor. Parodi içeren çocuk kitapları için Kokuşmuş Peynir Adam ve Diğer Oldukça Aptalca Hikayeler, Neşeli Postacı hikayelerini örnek verebiliriz. Çoklu kurgu içinse Parktaki Sesler, Kurtlar, Sudan Uzaklaş hikayelerini örnek gösterebiliriz.
Modern Çocuk Kitapları ve Klasik Çocuk Kitapları Arasındaki Farklar
Klasik çocuk kitaplarında görsel ve metin birbirini tamamlayarak çocuğa bir hikâye sunuyorken modern çocuk kitapları metin ve görsel arasında boşluklar bırakarak çocuğun soyut düşünebilme yetisini geliştiren interaktif bir hikaye sunuyor. Çocuk aradaki boşlukları doldurarak sadece hikâyeyi almaktansa hem düşünüyor hem de interaktif bir etkinlik ortaya çıkarmış oluyor. Araştırmalara göre bu durum çocukların bilgi seviyesini arttırırken aynı zamanda çoklu yorum yapabilme becerilerini ortaya çıkarıyor.
Klasik çocuk kitapları okuyucuyu okuyucu olarak tutarken modern çocuk kitapları okuyucuyu hikâyenin bir parçası haline getiriyor. Bu durum çocuğun kitaba karşı daha ilgili yaklaşmasına sebep olabiliyor. Görseller ve metinler arasında boşluklar olması, serbest zaman seçimi, görsellerin farklı yorumlanabilmesinden ötürü bu kitaplar her bir okuyucu tarafından farklı okunabiliyor.
Modern çocuk kitapları klasik çocuk kitaplarının aksine kültürel farklılıkları yansıtır. Dili daha karmaşıktır ve konuları daha geniş bir çerçeveden daha derin bir şekilde ele alır.
Odak Sorunu
Postmodern çocuk kitapları olarak adlandırılan bu çocuk kitapları özellikle aynı anda birçok uyaranı verebilmesiyle sanal ortama oldukça benzetildiğine göre çocuğun bu kitaplara alışması ileride düz metinlere odaklanmakta zorlanmasına neden olabilir. Aslında çocuğa, ekranın yaşatmasından korktuğumuz bu dikkat bozukluğunu çocukları uzun süre bu kitaplara maruz bırakarak belki daha etkisiz ancak çok benzerini yaşatacak olabiliriz. Çocuğun bu kitaplara fazla maruz kalmaması ve yaşı ilerledikçe kademe kademe görsellikten uzaklaşan ve metne dayanan kitapları okuması ileride odak sorunu yaşamasına engel olabilir.
Açıkçası ben modern çocuk kitaplarıyla büyümüş bir çocuk değilim. Okulun benden istediği kitaplar haricinde ilkokul boyunca yaklaşık beş yüz sayfalık bir masal kitabım vardı. Bu kitaptaki masalların içine her bir masal için en fazla iki resim konmuştu. Buna rağmen internet hayatıma girdiğinden beri odaklanmakta çevremdeki diğer herkes gibi zorlanıyorum. Bu durmadan uyaran ve gönderen sistem ile çocukken tanışmış olsaydım belki bugün büyük bir zevkle okuduğum kitapları odak sorunu sebebiyle okuyamayacaktım. İki dönemin de ortasında kalan biri olarak yeninin faydalarını inkâr etmeyeceğim. Ancak eskiyi komple reddedip yeniyi kucaklamanın da internetin üzerimde yarattığı etkiyi ilk elden gözlemlemiş biri olarak çok korkunç sorunlar oluşturabileceğini söyleyebilirim.
Çocuk kitapları çocukların gelişimi için yazılan kitaplar ve modern çocuk kitapları da çocukların gelişimine katkı sağlıyor ancak nerede durmamız gerektiğini bilmeliyiz. Unutmamalıyız ki çocukken kazanılan edinimlerin geri dönüşü çok zor olabilir.
Kaynakça:
İhsan Gürol Demirtaş. “Pembe Fil Yayınevi.” Pembefilyayinevi.com , 2023, www.pembefilyayinevi.com/blog/klasik-cocuk-kitaplari-ile-modern-cocuk-kitapların-arasindaki-farklar-nelerdir/. Web. Erişim tarihi: 11 Kasım 2024.
Kılıç, Ali. “Çocuk Kitaplarında Değişen Yaklaşımlar; Postmodern Tasarlama.” Sanat Dergisi , cilt. 5, https://doi.org/10.31566/arts.5.1.03. Web. Erişim tarihi: 11 Kasım 2022.
“Top Ten List: Favorite Postmodern Picture Books by Frank Serafini.” Nerdy Book Club, 24 May 2014, nerdybookclub.wordpress.com/2014/05/24/top-ten-list-favorite-postmodern-picture-books-by-frank-serafini/. Web. Erişim tarihi 15 Kasım 2024.
