Nimfler yani periler Antik Yunan’da önemli bir yere sahiptir ve küçük tanrılar olarak kabul edilirler. Yunan mitolojisinde elementlere göre sınıflandırmalar yaygındır ve Antik Yunan Mitolojisindeki su perileri ise; Okyanusidler, Nereidler ve Naiadlar olmak üzere üç gruba ayrılabilir.
Naiad Nedir?
Naiadlar, çoğunlukla nehirler, göller ve pınarlar gibi tatlı su kaynaklarıyla ilişkilendirilen su perileridir. Dillere destan güzellikleri ile tanınan Naiadlar, genelde tanrıların çocuklarıdır. Özellikle de deniz ve nehir tanrılarının aynı zamanda önemli tanrıların, kahramanların sevgilileri veya anneleridir. Genellikle hayat veren ve hayat besleyen tanrılar olarak görülürler. Hatta bazılarının iyileştirme veya kehanet güçlerine sahip olduğu bile düşünülür.
Naiadların genellikle ölümsüz olduğu düşünülmemektedir. Çünkü bir kaynak kurursa ilgili Naiad’ın da öleceği düşünülür. Naiadların sınırlı bir ömre sahip olduğu düşünülse de Plutarch, bu ömrün 9720 yıl olduğunu öne sürmüştür.
Diğer Su Perisi Türleri
- Nereidler: Nereidler (Yunanca Νηρηΐδες), “Denizin Yaşlı Adamı” olarak adlandırılan babaları Nereus’un adını taşıyan, bilindik bir deniz perileri grubudur. Elli Nereid olduğu söylenir ama en önemli bireysel figürler Amphitrite, Thetis, Psamathe ve Galatea‘dır. Her ne kadar Nereidler bir Naiad türü olarak sınıflandırılabilsede, benzersiz soyağaçlarından dolayı kendilerine ait bir kategorileri vardır.
- Okyanusidler: Okyanusidler (Yunanca Ὠκεανίδες) her ikisi de önemli deniz tanrıları olan ebeveynleri Oceanus ve Tethys aracılığıyla denizle bağlantılıydı. Hesiodos’a göre Okyanusidler üç bin kişiydi. Oceanus’un kızları olan Oceanidler, babalarının temsil ettiği, dünyayı çevreleyen geniş nehir olan Okyanusta yaşarlardı. Kardeşleri Potamoi (“Nehirler”) ile birlikte Okyanusidlerin başlıca işlevi gençlere bakmaktı. Okyanusidlerin suyla bağlantısı diğer Naiadlara göre biraz daha zayıftı.
Naiad Türleri
- Crinaeae – Çeşme ve kuyuların Naiad perileri
- Limnades (veya Limnatides) – Göllerin Naiad perileri
- Pegaeae – Pınarların Naiad perileri
- Potameides – Nehirlerin Naiad perileri
- Eleionomae – Sulak alanların Naiad perileri
Yunan Mitolojisinde Naiad Hikayeleri
Naiadlar tam olarak yararlı periler olarak görülemez. Özellikle de sulak alanların Naiad’ları olan Eleionomae‘ların bireylerin bataklıklarda kaybolmasına neden olarak intikam aldıkları bilinir. Naiadlar sıklıkla tanrıların maiyetlerinde görünürlerdi ama en çok yasak aşk hikayeleriyle ünlüydüler. Yunan mitolojisinde pek çok tanrı Naiad’ların peşine düşmüştür. Örneğin Apollon‘un aşıkları arasında Cyrene, Daphne ve Sinope vardır; Zeus ise Aegina‘nın sevgilisidir; Poseidon, Salamis‘le ilişki yaşamıştır ve Hades, Minthe‘ye karşı şehvet duymuştur. Aynı zamanda, Antik Yunan’daki pek çok önde gelen kişi ve ailenin bir veya daha fazla Naiad’ı içeren bir soy ağacı vardır.
İntikamcı Su Perileri
Naiadların intikamcı doğasının bir örneği Daphnis ve Nomia‘nın hikayesinden gelir. Daphnis, Sicilya’da bir çobandır ve Naiad Nomia ona aşık olur. Ona sadıktır ama Daphnis, onu baştan çıkarabilmek için Sicilya’daki bir prenses tarafından kasıtlı olarak sarhoş edilir. Hikayenin sonunda Nomia olanları öğrendiğinde Daphnis’i kör eder.
Hylas ve Naiadlar
Muhtemelen Naiad’ların en ünlü hikayesi Bithynia‘daki Pegae pınarında Misya Naiad’larıyla ilgilidir. Argonotlar Kolhis’e doğru yola çıktıklarında Argo Bithynia’da durur. Üç Naiad; Euneica, Malis ve Nycheia, Argonotlar arasında Hylas‘ı gözlemler ve onu kaçırır. Argonotlar onsuz yola çıkar ve arkadaşı Hylas’ı aramaya yemin eden Herakles‘i de geride bırakır. Herakles Hylas’ı bulamaz ancak Hylas’ın bulunmayı isteyip istemediği de şüphelidir. Bazı söylentilere göre Hylas naiadlara aşık olarak sonsuza dek onların yanında kalmıştır.
Popüler Kültürde Naiadlar
Naiad’lar ara sıra Yunan mitlerinin modern popüler kültür uyarlamalarında da karşımıza çıkar:
“Apollon Selanik’te nehir kenarında lirini çalıp güneşin tadını çıkarırken Eros, tanrının tam kalbine bir ok sapladı. Şans eseri o sırada yakınlarda, oranın su ruhlarından birinin kızı olan bir naiad yıkanıyordu. Kızın adı Daphne’ydi.” (Percy Jackson ve Olimposlular – Rick Riordan)
“Bütün bu dağ, ırmak ve deniz perileri güzel Anadolu dağının, akarlarının ve kıyılarının esinlediği imgelerdi. Bunlar altın çağının tatlı düşlerinden yapılma oldukları için maddi çıkarlar güden yüzyılımızda, bu periler mavilerde eriyip mavi olup gittiler ve artık onlar dağda, taşta ve denizlerde – kısacası tenha ve ıssız yerlerde – yalnız parayı gören gözlere artık görünmez oldular.” (Anadolu Efsaneleri – Halikarnas Balıkçısı)
“Glaukos’un yanına çöktüm ve ağladım. Naiad kanından gelenlerin gözyaşları sonsuza dek akabilir, ben de bütün kederimi akıtmanın sonsuza dek sürebileceğini düşünüyordum.” (Ben, Kirke – Madeline Miller)
Naiad bir annenin kızı Penelope için öğüdü: “Su direnmez. Su akar. Elini içine daldırdığında, seni okşadığını hissedersin. Su kaskatı duvara benzemez, geçmene engel olmaz. Ne ki su hep yolunda akar, hiçbir şey ona karşı koyamaz. Su sabırlıdır. Damlayan su taşı deler, geçer. Unutma yavrucuğum. Bir yarın su senin, aklından çıkarma bunu. Bir engeli aşamazsan, çevresinden dolaş. Su öyle yapar.” (Penelope – Margaret Atwood)
Türkiye Müzelerinde Naiad Mozaikleri
Zeugma Müzesi
Hatay Arkeoloji Müzesi
Kaynakça
- Kapach, Avi. “Naiads.” Mythopedia, 31 Agu 2023. https://mythopedia.com/topics/naiads. Erişim Tarihi: 15.10.2023
- “The Naiads in Greek Mythology.” Greek Legends and Myths, https://www.greeklegendsandmyths.com/the-naiads.html Erişim Tarihi: 15.10.2023
- “Naiads.” Digital Maps of the Ancient World, 23 June 2021, https://digitalmapsoftheancientworld.com/mythology/greek-mythology/the-olympian-gods/the-other-olympian-gods/nymphs/naiads/ Erişim Tarihi : 16.10.2023
