İklim değişikliği, yaşadığımız dünyada giderek ciddiyetini arttıran küresel sorunlardan biridir. Bu yıkıcı soruna karşı bilim insanlarının uyarılarına rağmen yerel ve küresel boyutta yıllarca bir harekete geçilmese de hükümetler ve gençler iklim krizi için devreye girmeye başlamışlardır. Bu krizin çözümünde gençlerin ve öncü düşünürlerin rolü oldukça önemli bir hale gelmiştir. Günümüzde Greta Thungberg gibi genç aktivistlerin öncülüğünde küresel iklim hareketi yaygınlaşmıştır. Genç İklim Aktivistleri, dünya çapında başlattıkları hareketlerle iklim krizine dikkat çekmeyi başarabilmişlerdir. Bu yazıda iklim aktivizmini tarihsel süreciyle ele alarak günümüze kadar nasıl şekillendiğine değindik.
İklim Aktivizmi Nedir, Ne Değildir?
İklim aktivizmi, günümüzde büyük bir sorun olan iklim değişikliğine karşı mücadele etmeyi ve farkındalık yaratmayı amaçlayan bireylerin ve grupların toplumsal ve politik eylemlerini ifade eder. İklim aktivistlerinin misyonu; küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için topyekun mücadele etmek, hükümetlerin, şirketlerin ve bireylerin üstlerinde baskı kurmaktır. İklim aktivizmi, bireysel eylemlerle sınırlı değildir. İklim aktivistleri topluluklar, organizasyonlar, uluslarası kuruluşlarla işbirliği yaparak toplumsal ve politik değişimi amaçlarlar. İklim aktivizmi sadece bir moda değildir, geçici bir trend olarak görülmemelidir. İklim krizi, sadece bugünün değil geleceğin de büyük bir sorunudur bu nedenle üzün vadeli ve kalıcı çözümler üretilmelidir.
İklim aktivizmi, çeşitli yöntemlerle yürütülmektedir. Protestolar, grevler, sosyal medya, eğitim programları, eylemler, araştırmalar ve kampanyalar bu yöntemler arasında gösterilebilir. İklim aktivizmi, hükümetlerin ve şirketlerin iklim krizini göz önüne alarak çevreye duyarlı politikalar benimsemelerini ve uygulamaları için baskı yaparlar. Bireysel olarak da sürdürülebilir yasam biçimlerini bireylere aşılamayı hedeflerler.
İklim Aktivizmi Nasıl Ortaya Çıktı?
İklim aktivizminin kökenine indiğimizde çevre hareketleri karşımıza çıkar. Çevre hareketleri 20.yüzyılın ortalarında doğal kaynakların korunması ve çevre kirliliğine dikkat çekmek amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu hareketler 1960’larda büyük ses getirmiş ve Rachel Carson’ın “Silent Spring” (Sessiz Bahar) adlı kitabı modern çevre hareketinin temel taşını oluşturmasını nedeniyle önemli bir yere sahiptir. Kitap, pestisitlerin çevre ve insan sağlığı üzerinde zararlı etkilerini ortaya koyarak halkın çevre bilincini artırmış ve çevre koruma yasalarının çıkmasına öncülük sağlamıştır. Bu kitap bilim ve aktivizm arasında adeta bir köprü kurmuştur. Çevre hareketleri bu sayede güçlenmiş ve ekolojik düşüncenin yaygınlaşmasına zemin hazırlamıştır.
1960 ve 1970’lerdeki çevre hareketlerine Erken Dönem Çevre Hareketleri denilmektedir. Bu dönemde çevre bilincinin oluşmasına katkı sağlayan bir başka olay Dünya Günü’nün 22 Nisan 1970’te ilan edilmesidir. Dünya Günü ilk kez Amerikan Birleşik Devleri’nde kutlanmıştır. Bir çok insan sokaklara çıkarak çevre kirliliğini protesto etmiş, çevre koruma yasalarının kabul edilmesine ve çevre bilincinin oluşmasına katkı sağlamıştır.
1980’lere gelindiğinde iklim değişikliği konusunda bilimsel araştırmalar hız kazanmıştır. İklim değişikliğinin nedenleri arasında bulunan fosil yakıtların kullanılması sonucu sera gazlarının etkisi bilim insanlarınca bulunmuştur. 1988 yılında Birleşmiş Milletler tarafından Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) kurulmuştur. IPC hükümetlere ve uluslarası kuruluşlara bilimsel veriler toplayarak yol göstermiştir.
1992 yılında, Rio de Janeiro’da Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı yani Rio Zirvesi’nde iklim değişikliği küresel bir sorun olarak kabul edilmiştir. Ayrıca bu zirvede İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kabul edilmiştir.
Modern İklim Aktivizmin Yükselişi ve Genç İklim Liderleri
2000’li yıllarda iklim aktivizmi hareketleri daha da ön plana çıkmış ve güçlenmiştir. AI Gore’un 2006 yapımı “An Inconvenient Truth” (Uygunsuz Gerçek) adlı belgeseli küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda dünya çapında geniş yankı uyandırmış ve iklim değişikliği konusunda toplumsal bilinçlenmeye önemli katkılar sağlamıştır.
İsveçli genç aktivist Greta Thungberg 2018 yılında iklim aktivizminde yeni bir dönem başlatmıştır. İsveç Parlamentosunun önünde “İklim için Okul Grevi” yaparak hükümetlerin iklim değişikliği konusundaki politikalarının değiştirilmesini talep etmiştir. Bu hareket dünya genelindeki gençler arasında hızlıca yayılmış ve Fridays for Future (Gelecek için Cumalar) adıyla küresel bir harekete dünüşmüştür. Greta, ayrıca Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansları (COP) gibi uluslararası platformlarda yaptığı etkileyici konuşmalarla da dikkat çekmiştir.
Genç İklim Liderleri sadece Greta Thunberg’ten ibaret değildir. Dünya genelinde bir çok genç iklim lideri ortaya çıkmıştır. Bu genç iklim aktivistleri, kendi topluluklarında ve uluslarası platformlarda iklim krizine dikkat çekmektedirler. Uganda’da yaşayan Vanessa Nakate, iklim değişikliğinin Afrika üzerindeki etkilerine vurgu yapmakta ve bunun için mücadele vermektedir. ABD’den Alexandria Villasenor, New York’taki okul grevleriyle tanınmış genç iklim liderlerindendir.
Genç İklim liderleri, sadece sokaklarda protestolar yapmıyorlar aynı zamanda çeşitli platformlardan da seslerini duyurmayı hedefliyorlar. Uluslararası etkinliklerde yaptıkları konuşmalarla, politikacılara ve iş dünyasına iklim krizi konusunda kararlı duruşlarını sergiliyorlar. Aynı zamanda sosyal medya, genç aktivistlerin seslerini duyurmakta önemli bir rol oynuyor. Genç aktivistler; Instagram, TikTok ve X gibi platformlarda hasthag ile etkileşim alarak bilgi paylaşımları yapıyorlar ve harekete geçmeleri için gençleri bilinçlendiriyorlar.
Genç İklim aktivistleri, okullarında ve bulundukları topluluklarda eğitim faaliyetleri düzenleyerek insanları iklim değişikliği konusunda bilinçlendirmeye çalışıyorlar. Yaptıkları seminerler, atölye çalışmaları ve etkinlikler bu bilinçlendirme çalışmalarında büyük rol oynuyor. Bu çalışmaların yanında teknolojiyi de kullanarak enerji, tarım, ulaşım ve atık gibi başlıca konularda yeni projeler geliştiriyorlar, farklı düşünce tiplerinden de yararlanarak iklim değişikliği ile mücadele ediyorlar. Start-up’lar ve üniversite projeleri aracılığıyla, temiz enerji, sürdürülebilir tarım ve atık yönetimi gibi yenilikçi çözümler üretiyorlar.
Genç aktivistler, Sivil Toplum Kuruluşları ve uluslararası kuruluşlarla da işbirlikleri yaparak daha geniş kitlelere ulaşmayı başarmaktadırlar. Bu işbirlikleri sayesinde, projeler ve kampanyalar daha çok ses getirerek daha etkili olmaktadır. STK’lar, genç aktivistlere finansal destek de sağlayarak oluşturduları projeleri hayata geçirmelerine olanak sağlıyorlar. Örneğin, Greenpeace, WWF (World Wildlife Fund) ve 350.org gibi uluslararası sivil toplum kuruluşları, genç iklim aktivistlerin projelerine maddi manevi destek sağlayarak hayata geçirmelerine katkı sağlıyorlar. Ayrıca bu kuruluşlar ile işbirliği yapan aktivistler projelerini daha geniş kitlelere duyurma imkanına sahip oluyor.
İklim Adaleti ve Genç Hareketler
İklim adaleti, iklim değişikliğinin etkilerini adil bir zeminde paylaşılması ve iklim değişikliğine en az katkıda bulunan ama en çok etikelenen savunmasız toplulukların korunması anlamına gelmektedir. Bu kavram, iklim değişikliğinin sadece çevresel sorundan ibaret olmadığını aynı zamanda sosyal, ekonomik ve politik bir sorun olduğunu da vurgulamaktadır. İklim adaleti, gelişmiş ülkelerin tarihsel sorumlulukları nedeniyle daha fazla yükümlülükleri olduğunu ve gelişmemiş ülkelere desteklelemeleri gerektiğini de savunur.
İklim Adaleti hareketinde en bilinen hareketlerin başında Zero Hour gelmektedir. 2017 yılında başlatılan bu iklim hareketi, iklim değişikliğinin adaletsizliklerini vurgulamakta ve hükümetlerin iklim kriziyle mücadele etmelerinde adil ve sürdürülebilir politilar benimsemeye çağırmaktadır. Zero Hour; iklim değişikliğinin özellikle yerli, gelişmemiş ve düşük gelirli topluluları etkilediğini vurgulamakta ve onlar için çalışmalar yapmaktadır. İklim Adaleti hareketleri, geleceğin liderlerinin çevre bilinciyle yetişmesine ve daha sürdürülebilir dünya hedeflenmesine katkı sağlamaktadır.
İklim Aktivizmi, tarihsel düzlemde gençlerin öncülüğünde büyük bir yükselişe geçmiştir. Genç iklim liderleri; sosyal medya, eğitim ve yeni teknolojileri kullanarak iklim değişikliği ile mücadele etmişlerdir. Gençlerin sivil toplum kuruluşları ile yaptıkları işbirlikleri ve iklim adaleti konusundaki duyarlı olamaları iklim krizinin geniş kitlelere yayılmasına yardımcı olmuş ve daha etkili rol oynamalarına da zemin hazırlamıştır. İklim aktivizmin gençlerin arasında bu kadar popüler olup yükselmesi, geleceğin liderlerinin çevre bilinci ile yetişmeleri daha sürdürülebilir bir dünyanın hedeflenmesinde katkıda bulunmaktadır.
Kaynakça
Çoban, M. (2021). İklim Adaleti Hareketinin Gençlik Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Çevre Bilimleri ve Teknolojisi Dergisi, 5(2), 45-60. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1685903
Güneş, A. (n.d.). Uygunsuz gerçek: İklim krizi – An Inconvenient Truth. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://www.gunesintamicinde.com/uygunsuz-gercek-iklim-krizi-an-inconvenient-truth/
İklim. (n.d.). İklim politikalarının geliştirilmesinde sivil toplumun rolü ve önemi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://www.iklim.org.tr/iklim-politikalarinin-gelistirilmesinde-sivil-toplumun-rolu-ve-onemi-2/
İklim Bakanlığı. (n.d.). BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi I. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://iklim.gov.tr/bm-iklim-degisikligi-cerceve-sozlesmesi-i-33
Nakate, V. (n.d.). Açlığa, neslimizin tükenmesine alışamayız. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://www.yesilgazete.org/vanessa-nakate-acliga-neslimizin-tukenmesine-alisamayiz/
The Guardian. (2012, 7 Aralık). Why Rachel Carson is a saint. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://www.theguardian.com/books/2012/dec/07/why-rachel-carson-is-a-saint
Time. (2019). Person of the Year 2019: Greta Thunberg. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://time.com/person-of-the-year-2019-greta-thunberg/
Yalçın, M. (n.d.). Medyada iklim krizi ve pandemi: Greta etkisi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://bianet.org/yazi/medyada-iklim-krizi-ve-pandemi-greta-etkisi-225818
HelpZone. (n.d.). İklim değişikliğinin önemli kavramı: İklim adaleti. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024, https://www.helpzone.org/iklim-degisikliginin-onemli-kavrami-iklim-adaleti/
Kapak görseli: iklim.org.tr
