? Bu yazı Damla Satıroğlu tarafından editörün seçimi arasına eklendi ?
Yazar ve senaristlerin çok duyduğu ”Hayatımı anlatsam film olur.” cümlesinden yola çıkarak gerçekten senaryo yazmak isteyenlere 11 altın değerinde öneride bulunduk. Gelin bu 11 öneriye birlikte göz atalım.
1- İYİ BİR KARAKTER OLUŞTURUN
İzleyicinin karakterde kendisinden bir parça bulması hem diziyi hem de karakteri daha iyi benimsemeleri açısından önemli bir noktadır. Her zaman kendine has özellikleri, giyim tarzı, jestleri ve mimikleri olan karakterler izleyicinin gözünde daha ilgi çekici bir konumdadır.
Örneğin, Avrupa Yakası dizisinde Şahika ve Burhan karakterleri çok ilgi gören ve iyi yazılmış karakterlerdir. Aynı şekilde Friends dizisinin hala çok fazla ilgi görmesi bu duruma ikinci bir örnektir. Karakterlerin kendine ait cümlelerinin olması, tepkileri ile tavırları izleyiciyi dinç tutmaktadır. Anne With An E dizisinde, Anne’nin çok sevilmesinin sebebi de oyuncunun yanı sıra, oluşturulan iyi bir karakter ve tavırları olmuştur. Başlı başına dönemine göre farklı bir karakterdir ve oyuncu da duyguları izleyiciye iyi geçirmiştir.
2- İYİ BİR FON HİKAYESİ
Fon hikayeleri senaryo yazımında en önemli unsurlardan biridir. Karakterlerin istikrarlı davranışlarının olması ve 5N1K sorularına mantık çerçevesinde iyi cevap verilmesi gerekir. Bu fon hikayeleri ekranda seyirci ile birebir buluşmasa da bir karakterin geçmişi karakteri oluşturmak amacıyla iyi yazılmalıdır. Dizi/film süresince karakterin davranışlarının nedeni verilmelidir. İzleyicinin karakterle bir bağ kurması için fon hikayesinin verilmesi flashbacklerle ya da diyaloglarla sağlanabilir. Bir karakter sürekli kırmızı giyiyorsa ya da her sabah sadece zeytin yiyorsa bunun sebebi açıklanmalıdır. Köpekten korkuyorsa neden korktuğu belirtilmelidir.
3- AMAN DİKKAT! KARAKTERDEN Mİ HİKAYE YOKSA HİKAYEDEN Mİ KARAKTER OLUŞTURUYORSUNUZ?
Senaryoya nereden başlıyorsunuz? Bir hikayeniz mi var yoksa sadece bir karakteriniz mi? Öncelikle başlangıç noktasını iyi belirlemeli ve yazmaya öyle başlamalısınız. Bu konuda senaristler yıllardır tartışmaktadır fakat bir sonuca varılamamıştır. Hikayeden karakter oluşturulması daha yaygın bir senaryo yazım tekniği olsa da önce karakter oluşturup sonrasında hikayeyi oluşturmaya geçebilirsiniz. Bu tercih tamamen size kalmıştır. Her iki teknikte de önemli olan ortaya iyi bir şeyler çıkartmaktır.
4- SİNOPSİS VE LOGLİNE
Sinopsis, senaryo yazmanın ikinci aşamasıdır. 1-3 sayfadan oluşan dizi-filmin özetidir. Bu özeti bir sayfa yazmanız sizin için daha iyi olur çünkü yapımcıları etkilemek için çok az zamanınız olacaktır. Sinopsisin kendi içinde bir bel kemiği ve matematiği vardır. Hikayenizde olan giriş, gelişme, sonuç kısmını sinopsise de aynen yazmanız gerekmektedir. Yazıda edebi bir metin dili kullanmamanız ve sonuç kısmını net olarak belirtmeniz gerekmektedir çünkü yapımcılar neye para yatıracağını önceden bilmek ister. Ayrıca Protagonist (ana karakter) ve Antagonist‘i (muhalif düşman) belirtmeyi elbette unutmamalısınız.
Logline, eserinizin bir cümlelik ve en fazla 30 kelimelik reklamıdır. Logline, reklam olarak adlandırılır çünkü yapımcı gönderdiğiniz mailde eser ismi gibi detaylardan sonra ilk olarak logline’ı görmektedir. Yazacağınızı bir cümle ile yapımcıyı yazınıza kilitleyebilir ve onu etkileyerek sinopsisten sonra tretmanı istemesini sağlayabilirsiniz. Elbette logline tek başına bu kadar etkili değildir. Sinopsis, senaryo yazımının en önemli parçasıdır çünkü yapımcının size dönüş yapmasını sinopsis sağlar.
5- TRETMAN/GELİŞTİRİM SENARYOSU AŞAMASI
Tretman, senaryonun 3.aşamasıdır. Senaryonun diyalogsuz halidir ve yapımcıların sinopsisi beğenmeleri halinde istedikleri bir sonraki yazılı aşamadır. İçinde sahneler, mekanlar ve zaman yer alır. 15 ve 40 sayfa aralığında değişir. Tretmanı yazarken plan, sahne ve sekans gibi kavramları iyi öğrenmek gerekmektedir. Aksi takdirde senaryonuz amatör görünecek ve yapımcılar tarafından değerlendirmeye bile alınmayacaktır. Tretman aşamasında yapımcı ile profesyonel bir anlaşma yapabilirsiniz. Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli unsur arada bir anlaşma olmadan senaryonuzu birine göndermemeniz olacaktır. Ayrıca senaryonuzu tasdiklemeniz halinde senaryonuzun çalınması ihtimalinin önüne geçmiş olursunuz.
6- SENARYO VE İYİ BİR DİYALOG YAZMAK
Diyalog yazmak çok ayrı bir sanattır. Bunun için ayrıca çalışma yapmak ve çaba sarf etmek gerekir. Yazdığınız karakterleri iyi öğrenmek ve izleyiciye ”Hayır bu karakter bunu söylemez.” dedirtmemek gerekir eğer öyle olursa mantık devre dışı kalır ve yazdığınız dizi/filmin inandırıcılığı kalmaz. Bu da izleyici kaybetmenize neden olur. Senaryonun her aşamasında aksiyon ve çatışmalar olması lazımdır bu yüzden yükselen ve düşen aksiyona, dönüm noktalarına önem vermek gerekir. Klasik mi yoksa çağdaş anlatı yapısında mı yazacaksınız baştan belirlemelisiniz.
7-TEKRAR, TEKRAR YAZMAK
Senaryo yazarken en önemli kurallardan biri silip tekrar tekrar yazmaktır. Çünkü ilk denemesinde kimse en iyiyi bulmaz ve iyiyi bulmak için de sürekli çalışıp yazmak gerekmektedir. Hayal dünyanızı bir kağıda dökerken kabul gören senaryo yazmanın matematiğini es geçmemek gerekir. En iyisi olmak için süresiz bir çalışma azmi ve yazarken mutlu olmayı bilmek gerekir. Unutmayın ki bu dünyada başarılı olan herkes öncesinde defalarca başarısızlığı tatmıştır. Senaryoda detaylara önem verirseniz seyirci sizi oralardan yakalar ve bir bağ oluşumu sağlanır. Acele bir şekilde yazıp satmaya çalışmak yerine, yıllarınızı dahi alacağını bildiğiniz iyi bir eseri ortaya çıkartmaya çalışın. Sonunda illa ki karşılığını alacaksınızdır.
8-NEDEN YAZIYORSUNUZ?
Bizce yazının en önemli kısmı burasıdır. Çünkü hayal dünyası çok karmaşık bir yer ve onunla ne yapacağınıza siz karar vermelisiniz. Hayallerinizin öylece kafanızın bir yerinde ölmelerini bekleyebilir ya da harekete geçerek onları kullanabilirsiniz. Burada şu soru sorulmalıdır, “Onları kendinize saklamak istemiyorsanız ne yapmak istiyorsunuz?”
Rap nasıl ki bir derdi söyleme şekliyse senaryoda da aynısını yapabilir ve derdinizi televizyonlara, sinemaya taşıyabilirsiniz. Peki, neden yazmak istiyorsunuz? Bu işte para var o yüzden diyorsanız hemen bilgisayarı kapatmalı ve elinizdeki kalemi bırakmalısınız. Senaryo yazmak para için yapılacak bir şey değildir. Senaryo yazmak, karakter oluşturmak sabır işidir. Oturup günlerce ya da aylarca yazdığınız her şeyi 5 saniyede çöpe atmak ve sıfırdan başlamak demektir. Kimisi tecrübenin bu kısımda ortaya çıktığını fark etmez.
9-GÖZLEM-ARAŞTIRMA
Etrafınızdaki her şeyi ve herkesi gözlemlemek senaryo yazarları için olağandışı bir şey değildir. Neredeyse tüm yazarlar karakterlerine çevrelerindeki insanlardan bir parça verir. Bunun yanı sıra, avukat mesleğine sahip bir karakter yazıyorsanız avukatlarla iletişimde olmanız gerekir, doktor yazıyorsanız bir doktorla görüşme yapmanız gerekmektedir. Yargı dizisinin senaristi Sema Ergenekon‘un 2-3 yıl boyunca dizinin senaryosu üzerinde çalışması bu işin ne kadar zor ve uğraştırıcı olduğunun küçük bir örneğidir.
10-DİSİPLİN
Her işte olduğu gibi senaryo yazarken de disiplinli bir şekilde çalışmak gerekir. Yapımcının istediği tarihte senaryonuzu yetiştirememeniz halinde bu durum hoş karşılanmaz. Elbette yazmak ve araştırmak için zamana ihtiyacınız olacaktır ama Türkiye’de televizyon dizilerinin sürelerini düşünürsek o çalışma hayatına yetişmeniz gerekmektedir.
11- KADIN SENARİST OLMAK
Kadınların her yerde olduğu gibi bu sektörde de zorlandığı aşikar. Başrol kadın oyuncular gibi kadın senaristler de ücret konusunda bir hayli dertli. Karşılaşılan talepler, engebeli yollar insanların sabrını zorluyor fakat kadınlar kimseye boyun eğmemekte ısrarcı. Sinema alanında teknolojinin ilerlemesi kadınların bu alanda daha aktif olmalarını sağlamaktadır. Bu çağda hala bu konuları konuşuyor olmak ise çok üzücü ve düşündürücü.
KAYNAKLAR
- Seger, Linda. (1999). Making a Good Writer Great: A Creativity Workbook for Screenwriters. Los Angeles: Silman-James Press Publisher.
-
Segeri Linda. (2003). Advanced Screenwriting: Taking Your Writing to the Academy Award Level. Los Angeles: Silman-James Press Publisher.
-
Seger, Linda. (2008). Creating Unforgettable Characters: A Practical Guide to Character Development in Films, TV Series, Advertisements, Novels & Short Stories. California: Michael Wiese Productions.
