Dünyamız, içinde yaşayan birçok canlı türüne ev sahipliği yapmaktadır ve her bir canlının ekolojik dengenin korunmasında önemli bir yeri vardır. Biz insanlar olarak geçmişten günümüze diğer canlı türlerine kıyasla daha gelişmiş, düşünebilen varlıklarız. Kurmuş olduğumuz modern dünyada temel ihtiyaçlarımıza daha kolay erişim sağlayabiliyoruz. Sokaklarda yaşamaya çalışan diğer canlılar için ise bu o kadar kolay olmuyor. Özellikle inşa ettiğimiz büyük şehirlerin beton yığınları arasında hayatta kalmaya çalışan, açlıkla ve zorlu hava koşullarıyla mücadele eden ve ne yazık ki insanlar tarafından şiddete maruz kalan binlerce kedi, köpek ve kuş yaşıyor. Çoğu zaman günlük hayatımızın koşuşturması içerisinde onların farkına varmadan yanlarından geçip gidiyoruz. Oysa ki onlar görmezden geldiğimiz sessiz köşelerde var olmaya çalışıyor. Bizlerin toplum olarak bu konuda daha bilinçli hale gelmemiz ve onların farkına vararak koruyup onlara sahip çıkmamız gerekiyor. Yeryüzünü paylaştığımız sessiz dostlarımıza yardım etmek, onlara güvenli bir yaşam alanı sağlamak hepimizin sorumluluğu ve her birey için yerine getirilmesi gereken bir insanlık görevidir. Peki, sokakta yaşayan canlarımızı korumak için neler yapabilir ve onlara nasıl destek olabiliriz? Bunun için gönüllü olarak atılabilecek basit ama etkili bazı adımlar bulunuyor.
1. Besleme Noktaları Oluşturun
Beslenme, tıpkı bizim gibi sokak hayvanlarının da hayatta kalması için gereken en temel ihtiyaçlardan biridir. Şehir hayatında; doğada avlanma ya da yiyecek bulma imkanları kısıtlı olan hayvanlara, belirlediğimiz noktalara mama ve su bırakmak onların hayatını kolaylaştırır. Kapınızın önü ya da mahallenizdeki park, boş arsalar, okul çevreleri gibi hayvanların uğradığı noktaları belirleyerek besleme yapabilirsiniz. Okula, işe, markete giderken yanınızda mama taşıyabilir ve çok az vaktinizi ayırarak onları besleyebilirsiniz. Ya da kendi öğünlerinizi onlarla paylaşabilirsiniz. Eğer, kendi yemeğinizi onlarla paylaşacaksanız onların metabolizmasıyla bizimkinin aynı olmadığını da bilmelisiniz. İnsanların yediği; soğan, sarımsak ve şekerli yiyecekler kedi ve köpekler için oldukça zararlı olabilir. Küçük bir araştırma ile onları güvenli bir şekilde besleyebileceğiniz besinlere ulaşabilir ve öğünlerinizi dostlarımızla paylaşabilirsiniz. Evden çıkmadan önce yanınıza alacağınız bir kap temiz su ile de patili dostlarımızın susuzluğunu kolayca giderebilirsiniz. Özellikle sıcak yaz aylarında su hayati önem taşır ve vereceğiniz bir kap su patili dostlarımızın hayatını kurtarabilir. Kış aylarında ise metal yerine plastik kaplarda verdiğiniz su ile suyun donmasını önleyebilirsiniz.
Besleme demişken seslerini dinlerken huzur bulduğumuz kuşları da unutmamalıyız. Onlar da tıpkı kedi ve köpekler gibi özellikle kış aylarında yiyecek bulmakta zorlanıyorlar. Soğukta aç kaldıklarında bu minik canlıların hayatta kalması maalesef çok zor oluyor. Pencerenizin önüne veya balkonunuza ekmek kırıntıları serpmeniz veya buğday, pirinç gibi onların yiyebileceği besinlerden bırakmanız yeterli olacaktır. Ayrıca uğrak noktaları olan ağaç dallarına, yarısı kesilmiş pet şişenin içerisinde buğday taneleri veya ıslak ekmek parçaları asabilirsiniz. Unutmamalıyız ki bir kap su ve bir kap mama bu canlıların hayatını kurtarabilir.
2. Kış Aylarında Barınma Desteği Sağlayın
Soğuk hava koşulları sokakta yaşayan canlarımızın yaşamını oldukça olumsuz etkileyen faktörlerden biri ve bu durum onlar için ölümcül sonuçlara neden olabiliyor. Onlara, olumsuz hava şartlarından korunmak ve hayatta kalma şanslarını arttırmak amacıyla oldukça basit bir şekilde barınma desteği sağlayabilirsiniz. Karton kutulardan, strafor malzemelerden ya da kullanılmayan eski eşyalarınızdan sığınaklar yaparak sokakta yaşayan canlarımızın korunmasını kolaylaştırabilirsiniz. Daha basit bir çözüm yolu olarak ise, soğukta üşüyen bir kedi veya köpek fark etmeniz durumunda onlara binanızın veya dükkanınızın kapısını açarak sığınma imkânı sağlayabilirsiniz. Kuşlar için ise ağaçlara ahşap kuş yuvaları asarak barınma desteği verebilirsiniz.
Kış aylarında sokak hayvanları için unutulmaması gereken önemli noktalardan biri; soğuktan korunmak isteyen kedilerin arabaların altına sığınmaları ve araç motorlarına girebilmeleri. Bu nedenle aracınızın motorunu çalıştırmadan önce araba kaputuna vurarak kontrol etmeniz bir canlının hayatını kurtarabilir.
3. Satın Almayın, Sahiplenin
Evinizin kapılarını bir can dosta açmaya karar vermeniz hem sizin hem de bir canlının hayatını olumlu yönde değiştirip güzelleştirecektir. Fakat evinizi bir dostla paylaşmaya karar verdiğinizde satın almak yerine hayvan barınaklarında sahiplenilmeyi bekleyen binlerce hayvanı ziyaret edebilir veya sahiplendirme ilanlarından ömürlük dostunuzu bulabilirsiniz. Böylelikle hayvan ticaretinin de önüne geçersiniz. Bir canlının üzerinden kazanç sağlamak hem onların yaşam hakkına saygısızlık hem de toplumsal normlara aykırı bir davranıştır. Sahiplenme gibi basit bir çözümle bunun önüne geçebilir ayrıca çevrenizdekileri de bu konuda teşvik ederek farkındalık yaratabilirsiniz.
Hayvan sahiplenmede bir diğer önemli husus ise evinizi onlara açmadan önce gerçekten bakabileceğinizden emin olmanızdır. Kedi, köpek veya kuş olsun her birinin tıpkı bizler gibi ihtiyaçlarının olduğunu ve evinizin kapılarını onlara açtığınızda bakımlarından sorumlu olduğunuzu unutmamalısınız. Onların sadece gözünüze hitap edecek canlılar değil artık evinizde yaşayan bir birey olacaklarının farkında olmalısınız. Yiyecek, temizlik ve veteriner ihtiyaçlarını karşılayabileceğinizden ve en önemlisi onlara vakit ayırabileceğinizden emin olduktan sonra sahiplenme yapmalısınız. Ne yazık ki bir heves uğruna eve alınıp sonrasında sokağa bırakılan ya da doğru bakım yapılmadığından hayatını kaybeden binlerce hayvan var. Bu canların sokağa bırakıldıkları takdirde hayatta kalmaları çok zor. Bu nedenle eğer bakamayacağınızı düşünürseniz sahiplendirme ilanı ile bir başka yuva bulmalarına yardımcı olabilir ve bu süreçte onları evinizde misafir olarak tutabilirsiniz. Aynı şekilde sokağa bırakılmış bir hayvan fark ederseniz ya da hasta, yaralanmış ve savunmasız bir sokak canlısına denk gelirseniz onlara sırtınızı dönmemelisiniz. Evinize misafir olarak alıp onların geçici yuvaları olabilirsiniz. Sonrasında sahiplendirme aracılığıyla bakımlarını üstlenecek güvenilir kalıcı yuvalarını bulabilir ve böylelikle bir canlının hayatına dokunabilirsiniz.
4. Kısırlaştırma Konusunda Destek Olun
Günümüzde sokakta yaşayan hayvanların sayısı kontrolsüz bir şekilde artmaktadır. Bu artış, hem hayvanlar için hem de şehir düzeni için ciddi bir problem oluşturuyor. Bunun önüne geçmek amacıyla belediyelerin sunduğu ücretsiz ya da düşük maliyetli kısırlaştırma hizmetlerini araştırabilir ve mahallenizde bulunan hayvanların kısırlaştırılması için bu hizmetlerden yararlanabilirsiniz. Ayrıca bu konuda çalışan gönüllü gruplara da destek verebilirsiniz. Çevrenizdeki hayvanları kısırlaştırmak büyük bir adım olacaktır. Her birey bu sorumluluğu üstlendiği takdirde bu konuda toplumsal bir farkındalık yaratılabilir. Böylelikle, hem kontrolsüz çoğalmanın önüne geçilebilir hem de sokak hayvanlarının yaşamları kolaylaştırılabilir.
6. Hayvan Hakları Derneklerine Destek Olun
Sokakta yaşayan dostlarımıza destekte bulunmak istemeniz durumunda gönüllü olmasanız dahi hayvan hakları ile ilgilenen STK’lara (Sivil Toplum Kuruluşu) destekte bulunabileceğiniz bazı adımlar bulunmaktadır:
- Düzenli bağış yapmak,
- Mama, ilaç, battaniye gibi malzemeler göndermek,
- Etkinliklerine katılmak ve çevrenizi bilgilendirmek
STK’lara bulunacağınız desteklerle hem hayvan hakları kurumlarının ayakta kalmasını sağlayabilir hem de bir canlının yaşamına dokunabilirsiniz. Bu kurumlar genellikle gönüllü desteği ile ayakta dururlar ve onlara sağlayacağınız her yardım çok değerlidir.
7. Veteriner Kontrolleri ve Tedavi Masraflarına Katkıda Bulunun
Sokakta yaşam, daha önce de bahsettiğimiz gibi sokak hayvanları için oldukça zor bir mücadele gerektiriyor. Bu zorlu yaşam şartları altında kimi zaman açlıktan kimi zaman da yedikleri zararlı bir besinden hastalanabiliyor ya da kaza sonucu yaralanabiliyorlar. Eğer sokakta yaralı ya da hasta bir hayvana denk gelirseniz ona sırtınızı dönüp görmezden gelmemeye özen gösterebilirsiniz. Böyle bir durumda onları veterinere götürerek ilk müdahaleyi almasını sağlayabilirsiniz. Eğer maddi olarak zorluk çekiyorsanız, sosyal medya üzerinden geniş kitlelere duyurabilir ve yardım çağrısında bulunabilirsiniz. Bu konuda çevrenizdeki hayvan severlerden de destek isteyebilirsiniz. Ayrıca bu gibi durumlarda bazı gönüllü veteriner klinikleri indirimli ya da ücretsiz tedavi hizmeti sunmaktadır. Sokakta tedavi görmesi gereken bir hayvana rastlama olasılığına karşı önceden bu şekilde hizmet veren veterinerleri araştırıp telefonunuza kaydedebilirsiniz. Böylelikle bir canın hem acı çekmesinin hem de yaşamını kaybetmesinin önüne geçmiş olursunuz.
8. Gönüllü Olun: Barınaklarda veya Derneklerde Yer Alın
Eğer bir hayvan severseniz ve onlara karşı daha büyük bir yardımın parçası olmak için yeterli zamanınız varsa gönüllü olarak hayvan barınaklarında veya derneklerinde çalışabilirsiniz. Hayvan barınakları genellikle personel sıkıntısı çeker ve gönüllülere ihtiyaç duyar. Bu tür kurumlarda gönüllü olarak çalışarak:
- Hayvanların mama ve su ihtiyaçlarına yardımcı olabilir,
- Temizlik ve bakım işlerinde destek verebilir,
- Onlara sevgi ve şefkat göstererek sosyalleşmelerine katkı sağlayabilirsiniz.
Bazı hayvan hakları dernekleri sokak hayvanları için sahiplendirme etkinlikleri, besleme organizasyonları ve kurtarma operasyonları düzenlerler. Bu tür faaliyetlere katılarak aktif destek sağlayabilirsiniz. Bu yolla sokak hayvanlarının yaşam koşullarını iyileştirme adına daha büyük bir adım atmış olursunuz.
9. Sosyal Medyada Farkındalık Yaratın
Günümüz dijital dünyasında insanların birbiriyle iletişim kurmasının çok daha kolay olduğunu hepimiz biliyoruz. Özellikle sosyal medya herhangi bir konuda sesimizi geniş kitlelere duyurma amacında oldukça iyi bir aracı haline gelmiştir. Sosyal medyanın gücünü yararlı bir şekilde kullanarak sokak hayvanları için de farkındalık yaratabilirsiniz. Yapacağınız tek bir paylaşım bile bir canın hayatını kurtarabilir. Özellikle sahiplendirme ilanlarını, kaybolmuş hayvan duyurularını, yardım çağrılarını ya da bilinçlendirici içerikleri sosyal medya üzerinden yaymak sokak hayvanlarının görünürlüğünü artıracaktır. Böylelikle, başka insanlara ulaşarak bu konuda toplumsal bilinç oluşturmaya bir katkı sağlamış olursunuz. Bilinçli bir toplum, sokak hayvanları için daha güvenli bir dünya demektir.
Sokak hayvanlarına karşı bir şiddet olayına tanık olmanız durumunda bunu sosyal medyada duyurabilir, resmi mercilere şikayette bulunabilirsiniz. Unutmamalıyız ki sessiz kalmak şiddeti onaylamak anlamına gelir ve sosyal medya günümüz şartlarında sesinizin daha yüksek çıkmasını sağlar.
10. Sevgi Gösterin, Merhamet Edin
Sokakta yaşayan canlar bizler gibi konuşamıyor, kendilerini ifade edemiyorlar belki ama onlarında tıpkı bizim gibi duyguları, hisleri var. Dile dökemeseler de tıpkı bizler gibi seviniyor, üzülüyor ve acı çekiyorlar. Sessiz dostlarımızla iletişime geçmemiz yine de mümkün. Sevgi göstererek ve empati kurarak onların dilinden anlayabiliriz. Çünkü sevgi evrensel bir dildir. Sokakta yürürken, ya da aceleyle bir yerlere yetişmeye çalışırken yanlarından geçip gitmek yerine sadece bir kaç dakikalığına bir kedi ya da köpeğe el uzatabilirsiniz. Onlar, sevginin dilini ve neye benzediğini uzattığınız bir el ile dahi hatırlıyorlar. Günlük hayatın stresini çekerken onlarla kuracağınız bu ufacık bağ, sizin de bir parçanızı iyileştirebilir ve gününüzü güzelleştirebilir. Hiçbir şey yapamıyor olsanız bile onlara sevgi göstermeyi ve merhamet etmeyi ihmal etmemelisiniz. Onların yaşam haklarına değer vererek onlarla empati kurmanız ve sevecen tavırlar takınmanız, bu hayvanların yaşamını güzel kılacak en önemli ve en güzel adım olacaktır.
Sevgi bulaşıcıdır ve bunu gelecek nesillere aktarmakta ileride bilinçli toplumların oluşmasına olanak sağlayacaktır. Bu nedenle çocuklara ve gençlere hayvan sevgisini aşılamayı ihmal etmemeliyiz. Hayvanlara sevgi duyan bir nesil yetiştirmek uzun vadeli çözümlerin başında gelir. Bu yüzden her ebeveyn çocuklarına, hayvanlara karşı sevgi göstermeyi ve merhamet etmeyi öğretmelidir. Çocuklarınızla beraber sokak hayvanlarını besleyerek ve onlara yardım etmeyi oyunlaştırarak hayvanlara karşı sevgiyle yaklaşmalarını sağlayabilirsiniz. Bu şekilde küçük yaşta hayvan sevgisi edinmelerine destek olmuş ve ileride merhametli ve bilinçli bireylerin yetişmesine katkı sağlamış olursunuz.
Toplum olarak unutmamalıyız ki dünya sadece insanlara ait bir yer değil, yeryüzünde yaşayan tüm canlılar yaşama hakkına sahiptir. Onların olmadığı bir dünyada bizlerde var olamazdık. Bu hayvanların doğal yaşam alanlarını zaten inşa ettiğimiz beton yığınlarıyla gasp ettik ve etmeye devam ediyoruz. En azından yaşam şartlarını iyileştirerek onlara karşı olan sorumluluğumuzu yerine getirebiliriz. Sokak hayvanlarını korumak büyük bir sorumluluk gibi görünebilir; aslında küçük bir adım atarak bile büyük bir değişim yaratabiliriz. Gönüllülük, empati ve dayanışma ile onların yaşamını kolaylaştırabiliriz. Farkında olmalıyız ki onlar sessiz ama canlı, korunmaya muhtaç bireylerdir. Onlara sahip çıkmak; daha vicdanlı, daha sevgi dolu bir dünya kurmanın ilk adımıdır. Merhamet bulaşıcıdır ve bir sokak hayvanına karşı göstereceğiniz ilgi, hem onun hem de sizin kalbinizde sıcak bir yer edinir.
Kaynakça:
“Sokak Hayvanları İçin Neler Yapılabilir?” turkeyoutdoor.org Web. 18.04.2025
“Sokak Hayvanlarını Korumak İçin Neler Yapabiliriz” semtpati.com Web. 18.04.2025
“Simple Measures to Make the Life of Stray Animals around You Better” fidele.co Web. 18.04.2025
“Sokak hayvanları için neler yapabiliriz?” alkev.k12.tr Web. 18.04.2025
“Sokaktaki Hayvanlar İçin Küçük Ama Etkili Adımlar” linkedin.com Web. 18.04.2025
“14 Effective Ways to Help Animals in Need” gofundme.com Web. 18.04.2025
Kapak görseli: Yapay zeka ve canva ile tasarlanmıştır.
