Gökleri inleten ve gücüyle herkesi korkutan Thor, İskandinav mitolojisinin en güçlü tanrısıdır. Fiziksel olarak kimsenin boy ölçüşemediği bir tanrı olmasına rağmen çok kolay kandırılan ve strateji konusunda pek başarılı olmayan Thor; her şeyin babası Odin‘in oğludur. İskandinav mitolojisinin en ünlü tanrısı olmasını sağlayan özellikleri sayesinde, onu onurlandırmak için farklı dillerde perşembe gününe Thor’un adı (thor’s day-thursday) verilmiştir.
Thor, namıdiğer gök gürleten, adından da tahmin edilebileceği gibi şimşek, gök ve tarım tanrısıdır. Tanrıların diyarı Asgard ve insanların diyarı Midgard‘ın koruyucusudur. Tanrıların babası Odin ve bereket tanrıçası Jord‘un oğlu olarak dünyaya gelir. Thor aynı zamanda inanç, evlilik ve bereket tanrıçası Altın Saçlı Sif‘in eşidir. Thor’un eşi dışında başka kadınlarla da ilişkileri olmuştur; eşinden ve sevgililerinden birkaç tane çocuk sahibi olmuştur.
Odin bilgeliği, zekası ve kurnazlıklarıyla ünlü bir tanrıdır. Hileleri sever ve sözünde durmadığı çok olmuştur. Fakat Thor, her ne kadar Odin’in oğlu olsa da karakter olarak onun tam tersidir. Odin kadar zeki ve bilge değildir; özellikle Loki‘nin oyunlarına çok kolay kandığı zamanlar da olmuştur. Ancak Thor genel anlamda iyi, korumacı ve dürüst bir tanrıdır. Hileler ve oyunlarla zaman kaybetmeyi sevmez; sorunları sinirli ve fevri yapısından dolayı şiddetle çözer.
Dış görünüş açısından popüler kültürde tasvir edilenden farklı olan Thor; kızıl renkli uzun saçlara ve sakala sahiptir, oldukça iri ve güçlüdür. Marvel, Thor’u sadece çekici Mjöllnir ile betimlerken, mitolojik eserlerde daha farklı araçların da kullanıldığı ifade edilir. Thor, Mjöllnir dışında Megingjörð adlı gücünü ikiye katlayan bir kemer ve Járngreipr isimli demirden yapılmış eldivenleri kullanır. Tanngrisnir ve Tanngnjóstr adlı iki keçi tarafından çekilen arabasını kullanarak seyahat eder. Bu keçiler öyle ilginçtir ki Thor acıkıp onları yediğinde bile kısa süre içinde dirilip eski hallerine geri dönerler.
Thor aynı zamanda en maceracı tanrılardan biridir. Şiddeti sevmesi sebebiyle karşısına çıkan olaylar karşısında verdiği tepkiler Thor’u ilginç hikayelerin içine çeker. Bazen olayların doğal akışı, bazen de Loki’nin Æsir tanrıları ve tanrıçalarının başına açtığı belalar sonucu Thor kendini gülünç ve bazen dehşet dolu durumların içinde bulur. Bu durumların en meşhurlarından bazıları Thor’un çekicinin çalınması, buz devleriyle kapışmaları ve Ragnarok‘ta Jörmungandr ile yaptığı efsanevi dövüştür.
Thor ve Kayıp Çekici
Thor’un en ilginç macerası belki de çekicini geri almak için Freya‘nın kılığına girip gelin olduğu zamandır. Bu olay Thor uykudayken çekici Mjöllnir’in devlerin efendisi Thrym tarafından çalınmasıyla başlar. Thor bunu fark edince Loki’ye gidip akıl danışır; Loki ustaca kimin çaldığını öğrenir fakat bir problem vardır. Thrym, bu dev çekiç karşılığında Freya ile evlenmek ister. Freya dahil hiç kimse buna onay vermez fakat tanrıların bir planı vardır. Thor, Freya kılığında Thrym’in yanına gidip hem çekicini alacak hem de devleri cezalandıracaktır.
Kadın kıyafeti giymeyi reddeden Thor’u Loki üstün zekasıyla ikna eder ve beraber yola çıkarlar. Vardıklarında ilk başta kimse Thor’un Freya olmadığını anlamaz fakat zaman ilerledikte Thor’un şölende aşırı iştahlı yemek yemesi şüphe uyandırır. Thrym, eğlence sırasında Freya’yı öpmek için örtünün altına girer fakat örtünün altındaki ürkütücü ve öfkeli gözler onu korkutur. Loki ise Freya’nın hizmetçisi kılığında şüpheleri yok etmek için bahaneler üretir. Eğlencenin sonlarına doğru Thrym nikah töreninin başlamasını söyler ve evliliğin kutsanması için Mjöllnir’i Thor’un dizlerinin üzerine bırakır. Thor ise çekicine kavuşur kavuşmaz düğündeki bütün devleri öldürür.
Thor Devlere Karşı
Thor’un en nefret ettiği varlıklardan biri devlerdir. Devlerle kapışmayı, bir nevi dev avlamayı çok sever ve devlerle yaşanan en ufak sorunda bile bunu şiddet kullanarak çözmek için fırsat kollar. Bazı durumlarda devlerden bir zarar görmese bile onları cezalandırmaktan geri durmaz.
Asgard’ın tanrı ve tanrıçaları, Thor Asgard’da değilken kendilerini özellikle devlerden koruyabilmek için bir duvar yapılmasını ister; dev olduğunu gizleyen bir duvar ustası, duvarı yapmak istediğini söyler. Usta duvarı çok kısa sürede yapabileceğini söyler ve karşılığındaysa ayı, güneşi ve Freya’yı ister. Tanrılar da ustanın istediklerini vermemek için duvarı daha kısa bir sürede yapabilirse bu istediklerini alabileceğini söyleyerek işi zorlaştırılar. Fakat bu dev gerçekten de çok hızlı bir şekilde duvarı neredeyse bitirme noktasına gelince Loki hileleriyle onu durdurur. Tanrıları hile yapmakla suçlayan bu ustayı Thor aniden belirerek cezalandırır.
Thor’un bir dev topluluğunu tamamen yok etmesi de ilginç maceralarından biridir. Tanrılar deniz devi Aegir‘in kendi salonunda onlara ziyafet hazırlamalarını ister ama Aegir bunun için isteksizdir. Bahane olarak da bu kalabalık ve iştahlı gruba yetecek bira kazanını bulurlarsa ziyafeti hazırlayabileceğini söyler. Savaş tanrısı Tyr de üvey babası olan dev Hymir‘in böyle bir kazanının olduğunu söyler ve Thor ile birlikte ziyaret ederler. Thor Hymir’in karşısında kimliğini gizler çünkü Hymir, Thor’un devleri öldürdüğünü bildiği için çok öfkelidir.
Ziyaretleri sırasında Hymir ve Thor birlikte balığa giderler. Thor’un ağına balık yerine Jörmungandr takılır ve Thor onu öldürmeye çalıştığında Hymir buna izin vermez. Saraya dönüşteyse Hymir en sevdiği bardağını Thor’a verip eğer onu kırabilirse kazanını hediye olarak vereceğini söyler. Thor uzun uğraş sonucu bardağı kırar ve kazanla birlikte saraydan ayrılır fakat arkalarından bir dev ordusu onları kovalamaya başlar. Thor ise bu şansı elbette kaçırmaz ve bütün devleri çekiciyle öldürür.
Jörmungandr ve Thor’un Efsanevi Karşılaşması
Thor’un Loki’nin çocuğu olan Jörmungandr ile daha önceden karşılaştığı ve hatta dövüştüğü olmuştur. Fakat sonun başlangıcı olan Ragnarok‘taki her şeyin kaderini etkileyen karşılaşmaları en ünlü olanıdır ve bu dövüşten önce yaşananlar İskandinav kıyametine zemin hazırlar. Kıyamet bitmek bilmeyen kış, açlık, doğal afetler, Loki’nin çocuğu kurt Fenrir‘in zincirlerinden kurtulması ve Jörmungandr’ın kendi kuyruğunu yemeyi bırakıp karaya doğru yanaşmasıyla başlar. Fenrir dünyayı alevler içinde bırakırken, Jörmungandr hem denizi hem de havayı kendi zehriyle yaşanmaz hale getirir.
Thor ve Jörmungandr‘ın kaderinde hep bu karşılaşma vardır. Savaş meydanında tanrılar, tanrıçalar ve canavarlar savaşırken Thor her zaman öldürmeyi arzuladığı bu deniz yılanını görür. Çekicinin tek hamlesiyle Jörmungandr’ı öldürebilecek güce sahiptir ve yaptığı hamlelerle bunu başarır. Fakat Jörmungandr ölürken zehrini Thor’a doğru püskürtür ve Thor bu zehirler yüzünden ölümcül şekilde yaralanır. Yaralarından dolayı kısa süre içinde ölür ve bu kapışmanın galibi olmaz.
Ragnarok sonunda bütün Æsir tanrı ve tanrıçaları ölür fakat onların çocukları kurulacak yeni düzende yerlerini alırlar. Diğer tanrılar gibi, Thor’un da oğulları Modi ve Magni, Mjöllnir’i taşıyarak Thor’un yerine geçip düzenin öncüleri arasında yerlerini alırlar.
Kaynakça
- Gaiman, Neil. İskandinav Mitolojisi. İstanbul: İthaki, 2018.
- Mark, Joshua J. “Thor”. 17.12.2018. World History Encyclopedia. Erişim Tarihi: 10.04.2023
- Apel, Thomas. “Norse God: Thor“. 08.12.2022. Mythopedia. Erişim Tarihi: 10.04.2023
- “Thor – a temperamental thunder-god”. Historiska. Erişim Tarihi: 10.04.2023.
