Toplum sosyal yapısıyla, politik ve kültürel gelişmeleriyle birey üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Toplum yapısının yansımaları her sanat türünde olduğu gibi sinemada da kendine yer bulmuştur. Sinema toplumun ve içinde yaşayan insanların aynası görevi görmüş, çeşitli sistem eleştirileriyle ahlaki, sosyal ve politik problemleri filmlere aktarmıştır. Bu listede sizi toplum üzerine derinlemesine düşündürecek on film bulunuyor. Keyifli okumalar!
1- Blindness (2008)
IMDb puanı: 6.5/10
Nobel ödüllü yazar Jose Saramago’nun aynı adlı romanından uyarlanan Blindness, ani bir şekilde körlük salgınına yakalanan bir toplumun ahlaki değerlerini ve vicdanını nasıl hızla kaybedebileceğini çarpıcı bir şekilde anlatır. Fernando Meirelles’in yönettiği bu distopik film, toplumun kaos ve düzensizlik hâlindeki zayıflıklarını gözler önüne serer.
Blindness, tüm insanlığı etkileyen ve nedeni bilinmeyen salgın üzerinden insan doğasının belirsizlik karşısındaki çaresizliğini ve kırılganlığını vurgular. Toplumun, sosyal düzenin ve etik kuralların nasıl değişebileceğini ve bu yeni düzende bunların bir öneminin kalmayabileceğini sert bir dille anlatarak izleyicide büyük bir etki bırakır.
2- Fahrenheit 451 (1966)
IMDb puanı: 7.2/10
Ray Bradbury’nin aynı adlı distopik romanından uyarlanan Fahrenheit 451, kitapların yasaklandığı ve yakıldığı bir gelecekte itfaiyeci Guy Montag’ın kitapları yakmaya dayanan işini sorgulamaya başlamasını anlatır. François Truffaut‘un yönetmenliğini üstlendiği film, insanların bilgiye erişiminin kısıtlandığı bir dünyanın bireyler üzerindeki etkisini yansıtır.
Film her ne kadar distopik bir evrende geçse de tarihte pek çok kitabın çeşitli nedenlerle yasaklandığı bilinen bir gerçektir. Bu yönüyle de Fahrenheit 451, toplumun inandırılmak istenilenlere inandırıldığı ve sansürün uygulandığı bir dünya üzerinden aslında izleyiciye toplumsal bir eleştiri sunar.
3- Children of Men (2006)
IMDb puanı: 7.9/10
Alfonso Cuarón’un yönetmenliğini üstlendiği Children of Men, 2027 yılının Londra’sında, insanlığın soyunun tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı bir evrende geçer. P. D. James’in aynı adlı romanından uyarlanan bu film, mucizevi bir şekilde hamile olan bir kadın ve onu korumakla görevli eski bir aktivist üzerinden umut ve göç kavramlarını düşündürür.
Children of Men, modern dünyadan tanıdık olduğumuz sorunları da barındırır. Günümüzde mülteci krizleri devletler arasında bir problem olmaya devam ederken filmde de mültecilere karşı benzer göç ve ayrımcılık temaları bulunur. Ayrıca, filmde yer alan toplumsal kaos ve düzensizlik ögeleri, tarihte ve günümüzde olduğu gibi savaşların, göçlerin ve devlet baskısının bir göstergesidir.
4- Persepolis (2007)
IMDb puanı: 8.0/10
Persepolis, listedeki distopik ögeler içeren filmlerden farklı olarak gerçek bir dönemi, İran Devrimi ve sonraki süreci küçük bir kız olan Marjane’in gözlerinden anlatır. Yönetmenliğini Vincent Paronnaud ve Marjane Satrapi’nin yaptığı bu otobiyografik ögeler içeren animasyon film, bireyin özgürlük arayışı ve göçmenlik sorunu gibi toplumsal konulara odaklanır.
Persepolis, dokuz yaşındaki bir kızın yirmi dört yaşında genç bir kadına dönüşümüne değinirken arka planda İran’ın çalkantılı siyasi olaylarına yer verir. Marjane’in bir göçmen olarak Fransa’daki deneyimleri, bir yere ait hissedememe duygusu ve yaşanılan kültür çatışmaları İran toplumunun verdiği mücadelenin bir aynası gibidir.
Ayrıca Persepolis hakkında hazırlanan Persepolis: Bu Dünya Gebe, İsyan Doğuruyor yazımıza da göz atabilirsiniz.
5- The Truman Show (1998)
IMDb puanı: 8.2/10
Yönetmen koltuğunda Peter Weir’in oturduğu The Truman Show, bir adada ailesiyle birlikte harika bir hayat yaşayan Truman Burbank’in gerçek sandığı ütopik hayatının aslında bir televizyon programı olduğunu anlamasıyla başlar. Başrolünde Jim Carrey’nin olduğu bu film, medyanın toplum ve birey üzerindeki artan etkisini gözler önüne serer.
The Truman Show, toplumun medya tarafından nasıl manipüle edildiğine ve “izlenildiğine” odaklanır. Filmde medyanın Truman’ı her zaman bir şekilde ikna etmeyi başarması, adeta bireyin ve toplumun uyutulması, medya endüstrisine bakış açısını tekrar düşündürmeye sevk eder.
Ayrıca The Truman Show hakkında hazırlanan Filmi Mekanlarından Okumak: The Truman Show ve The Truman Show ve Platon’un Mağara Alegorisi yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.
6- Joker (2019)
IMDb puanı: 8.3/10
Todd Philips’in 2019 yılında gösterime giren ve başrolünde Joaquin Phoenix’in olduğu Joker filmi, psikolojik sorunları olan başarısız bir komedyenin toplumun ilgisizliği ve şiddet eğilimi nedeniyle halk gözünde nasıl bir fenomene dönüşebildiğini gösterir. Toplumdaki adaletsizliğin ortaya çıkardığı Joker karakteri, kaosun ve anarşinin toplumdaki gücünü temsil eder.
Arthur Fleck karakterinin Joker’e dönüşümü, toplumsal çürümenin hakim olduğu, yoksulluk ve suç oranlarının ise yüksek olduğu bir ortamda gerçekleşmiştir. Filmdeki bu karakter evrimi, yaşanılan toplumdaki koşulların insanın duygu ve davranışlarına nasıl etki ettiğini gözler önüne serer.
7- Requiem for a Dream (2000)
IMDb puanı: 8.3/10
Yönetmen Darren Aronofsky’nin en önemli filmlerinden biri olarak Requiem for a Dream, dört karakterin hayatlarını bağımlılık kavramı üzerinden iç içe örer. Hubert Selby Jr.’nin aynı adlı romanından uyarlanan bu film, toplumsal baskıların ve bağımlılıkların bireyi nasıl toplumdan koparabileceğini acı bir şekilde gösterir.
Ana karakter Harry’nin aile, aşk, arkadaşlık gibi sosyal çevrelerde yaşadıkları ve para kazanma girişimleri her ne kadar onun bireysel problemleri olsa da Requiem for a Dream, bunların modern toplum düzeninin yarattığı sorunlar olduğu gerçeğinden beslenen bir filmdir. Modern zaman, farklı şekillerde de olsa toplumun her bir ferdini bağımlı olmasına sebep olabilir.
Ayrıca film hakkında hazırlanan Requiem for a Dream İncelemesi: Modernitenin Birey Bazında Getirdiği Sorunlar yazımızı da inceleyebilirsiniz.
8- Parasite (2019)
IMDb puanı: 8.5/10
Yönetmeni Bong Joon Ho için de olmak üzere pek çok dalda Oscar ödülü bulunan Parasite filmi, Seul’un fakir mahallelerinden birinde yaşayan Kim ailesiyle varlıklı Park ailesinin hayatlarının kesişmesi sonrası başlarından geçenleri konu alır. Toplumdaki gelir eşitsizlikleri, sınıf farkı ve adaletsizlik gibi kavramları çarpıcı bir şekilde konu alan bu film, derin bir sistem eleştirisi sunar.
Parasite, aynı ülkede ama farklı şartlar altındaki insanların yaşadıklarını bazen rahatsız edici ama etkileyici bir şekilde izleyiciye sunarak topluma bakış açısını değiştirebilecek bir film. Sosyal eşitsizliklerin yağmur gibi sıradan bir doğa olayının ardından bile nasıl farklı tecrübeler ve duygular yaşattığını görmek, toplum üzerine yeniden düşünmeye sevk edecek türden.
9- Fight Club (1999)
IMDb puanı: 8.8/10
David Fincher’in yönetmenliğini üstlendiği kült film Fight Club, ana karakter ve Tyler Durden üzerinden modern hayatın içinde bireyin yalnızlığını, kapitalizm altında ezilmiş bir toplumun isyanını simgeler. Film, çağdaş dünyanın içinde topluma yabancılaşmış bir bireyin yalnızlığı ele alınır.
Chuck Palahniuk’un aynı adlı romanından uyarlanmış bu film, tüketim kültürüne bağlı bir hâle gelmiş olan modern toplumun insan üzerindeki etkisini çarpıcı bir dille anlatır. Ayrıca sistemin dayattığı tüketim çılgınlığı ve topluma dayatılan alışveriş kültürü gibi olgular filmin başlıca eleştirdiği noktalar arasında yer alır. Fight Club, izleyiciyi kapitalizm ve değişen endüstri üzerine düşünmeye sevk eder.
Ayrıca Fight Club hakkında hazırlanan Tyler Durden Anarşizmin Simgesi mi? yazımıza da göz atabilirsiniz.
10- 12 Angry Men (1957)
IMDb puanı: 9.0/10
12 Angry Men, Sidney Lumet’in yönetmenliğinde sinema tarihine damgasını vurmuş bir başyapıttır. Film, babasını öldürmekle suçlanan bir gencin mahkemesinde karar vermekle yükümlü 12 jürinin sancılı sürecini anlatır. Bir jüri odasında geçen bu film; toplumun önyargılarını, davranışların nasıl topluma göre şekillenebileceğini ve bireyin adalet arayışını gözler önüne serer.
1957’de çekilmiş 12 Angry Men, dönemin toplumunun düşünce yapısına ve inançlarına bir bakış getirmiştir. Ayrıca azınlık gruplarına karşı yapılan ayrımcılık ve önyargı bu filmde de kendine yer bulmuştur. Filmde sosyal normların karar alma aşamasında önemli bir nokta olarak bulunması, izleyicinin dönemin toplumsal yapısını düşünmesine yol açmıştır.
Kaynakça
IMDb: Ratings, Reviews, and Where to Watch the Best Movies and TV Shows
Children of Men: On Contemporary World Politics (1) | the Angry Vietnamese. 26 Apr. 2017, Web. Erişim: 01.02.2025
Tilakaratne, Wishka, and Timothy Lindsey. “Movies That Will Completely Change the Way You Think About Life.” MovieWeb, 16 Sept. 2023, Web. Erişim: 01.02.2025
Sadıglı, F., et al. ‘Zygmunt Bauman’ın Ahlak Anlayışına Göre “Joker” Filmi Üzerine Bir İncelenme’. Medeniyet Ve Toplum Dergisi, vol. 8, no. 1, 2024, pp. 157–169. Erişim: 01.02.2025
Team, Indie Shorts Mag. “A Look at the Social and Political Significance of 12 Angry Men – Indie Shorts Mag.” Indie Shorts Mag, 29 Jan. 2024, Web. Erişim: 01.02.2025
harika bir içerik!