Truvalı Helen, güzellik ve ihtirasın sembolü olarak varlığını sürdüren efsanevi bir tarihi figürdür. Antik Yunan dünyasının en güzel kadını olarak kabul edilen Helen’in adı, Truva Savaşı‘nın başlamasına neden olan bir aşk hikâyesinin merkezinde yer alır. Bu gizemli kadının hayatı, mitlerin ve gerçeklerin iç içe geçtiği bir labirent gibidir.
Truvalı Helen’in Doğumu
Truvalı Helen’in doğumu, Antik Yunan mitolojisinin en ilginç anlatılarından biridir. Bu anlatıya göre; Helen’in doğuşu Zeus‘un ilginç bir dönüşümüyle başladı. Zeus, güzel Leda’yı baştan çıkarmak için büyük ve göz alıcı bir kuğu şeklinde görünerek dikkatleri üzerine çekti. Leda, hem Zeus ile hem de eşi Sparta Kralı Tyndareus ile ilişki yaşadı ve iki ayrı yumurta bıraktı. İlk yumurtadan doğan çocuklar, Zeus’un ölümsüz çocukları Helene ve Pollux, ikinci yumurtadan doğanlar ise Clytemnestra ve Castor oldu.
Bir başka versiyona göre ise; Zeus’un bir kuğuya dönüşmesi, Nemesis tarafından kovalanırken gerçekleşti. Zeus, kuğu formunda Nemesis’le birlikte oldu. Ardından Nemesis, yumurtalarını bıraktı, ve bu yumurtalardan doğan Helen, Truva’nın güzel yüzü olarak ünlendi. Onun doğuşuna dair hikayeler, mitolojinin gizemlerle dolu dünyasında bir iz bırakmıştır.
Truvalı Helen’in İlk Serüveni
Truvalı Helen’in genç yaşlarına dair ilginç bir hikâye, Artemis Ortia Tapınağı‘nda gerçekleşen bir dansla başlar. On iki veya on üç yaşlarında olan Helen, Sparta’da bir kurbanın sunulduğu bu etkinliğe katılırken aynı dönemde Atina Kralı Theseus’un oğlu genç Theseus ve arkadaşı Pirithous ile tanışır. Theseus, Helen’in güzelliğine aşık olur ve onu kaçırma planları yapar. Kaderi belirlemek için attıkları bozuk parada Theseus’un kazanmasıyla genç Helen kaçırılır.
Ancak Helen, Atina şehrine giremediğinden Theseus onu Attika bölgesine götürür. Burada arkadaşı Pirithous ile birlikte, Zeus’un kızı Persephone‘yi kaçırmak için yeraltı dünyasına doğru yola çıkar. Bu macera sırasında Helen’in hayatı tehlikeye girer ancak Dioscuri kardeşler Pollux ve Castor onu kurtarır. Ancak Theseus’un annesi ve Pirithous’un kız kardeşi, köle olarak alınır. Bu hikâye, Truvalı Helen ve Theseus’un ilişkisini ve maceralarını özetler. Aynı zamanda, Helen’in kızı Iphigenia’nın Dioscuri kardeşler tarafından kurtarıldığı ve sonrasında Clytemnestra’ya verildiği geleneklere de değinir. Ancak bazı tarihçiler, bu kızın zaten Clytemnestra’nın kızı olduğunu savunur.
Helen ve Menelaus’un Evliliği
Genç yaşlarında birçok talibin gözdesi olan Helen, kendini güzellik ve güç mücadelelerini içeren bir dizi karmaşık olayın ortasında bulur. Mitolojinin büyük kahramanlarından Odysseus‘un önerisi üzerine yapılan bir anlaşma sonucu, Helen sonunda Miken Kralı Menelaus ile evlenir. Ancak hikâye sadece bu evlilikle sınırlı değildir; bu karmaşık ilişki aynı zamanda başka hikayelerin ve trajedilerin de başlangıcıdır, Helen’in yaşamı boyunca birçok dönüm noktasına ev sahipliği yapar.
Paris ve Helen’in Büyülü Hikâyesi
Afrodit‘in vaadiyle başlayan ve Antik Yunan mitolojisinin en büyülü hikâyelerinden biri olan Paris ve Helen‘in hikâyesi, aşkın ve kaderin çarpıcı bir örneğidir. Truva Prensi Paris, güzellik yarışmasında Afrodit’i seçmesinin ardından Sparta’ya gider; Menelaus ve Helen tarafından sıcak bir şekilde karşılanırken Helen’in kocası olan Menelaus, ayrı bir göreve katılmak zorunda kalır.
Menelaus’un Sparta’dan ayrılmasıyla Afrodit devreye girer ve Helen’i Paris’e aşık eder. İkisi, Helen’in kocası uzakta iken kaçarak büyük bir serveti ele geçirir ve seyahatlerinin ardından Truva‘ya varırlar. Ancak, bu hikâyenin başka bir versiyonu da vardır. Bu versiyona göre; Helen aslında Paris ile gitmez, tanrılar tarafından şekillendirilmiş bir hayalet olarak kalır ve gerçek Helen Mısır’a gider. Hangi versiyonun doğru olduğu ise bir sırdır.
Truva Savaşı
Eşi Helen’in kaçırılması, bir ulusun gururunu ve hırsını ateşleyen büyük bir olayın başlangıcıydı. Menelaus, ağabeyi Agamemnon ve diğer Yunan kralları; kendilerini savaşın eşiğine getiren bu kutsal göreve çağırıldılar. Truva’ya bir elçi heyeti gönderildi ve Helen ile onu kaçıran Paris’in teslim edilmesi talep edildi. Ancak Truva, bu teklifi reddetti ve böylece büyük bir çatışmanın tohumları atıldı.
Akhalar, savaş hazırlıklarına başladılar ve kahinlerin öngörüsüne göre; Aşil gibi büyük bir savaşçının katılımı olmadan zafer elde etmeleri imkânsızdı. Bu noktada, Akhalar büyük bir orduyla Truva kıyılarına vardılar ve tam 10 yıl sürecek olan bu destansı savaşın ilk anları başladı.
Akhalar, Truva Kalesi‘ni kuşatır ve 9 yıl boyunca kaleyi ele geçiremezler. Bu süreçte, çevre bölgeleri yağmalayarak ganimet toplarlar. Ancak birçok sıkıntı yaşarlar; Agamemnon’un kızını vermek zorunda kalması, Aşil’in savaşa katılmaması ve veba salgını gibi. Sonunda, Aşil öfkeyle savaşa geri döner ve Hektor‘u öldürür. Hektor’un cesedini sürükler ve bu Truvalıların moralini bozar. Daha sonra Aşil, kendi ölümüne yol açan bir okla vurulur. Savaşın sonunda, Akhalar kazanmak için ünlü At Heykeli taktiğini kullanır ve Truva Kalesi’ni fethederler. Bu uzun ve destansı savaşın ardından İlyada Destanı sona erer.
Truva Savaşı’nın son aşamasında, Odysseus‘un akıllıca planı olan Truva Atı ile Akha ordusu, kaleye girmeyi başarır. Şehir talan edilir, Truva Kralı Priamos ve çocukları öldürülür. Aşil’in ölümünden sonra savaşa katılan oğlu Neoptolemos da şehirde bulunur. Neoptolemos, Hektor’un oğlunu ve Paris’i Helen’i korumaya çalışırken öldürür. Neoptolemos, Hektor’un eşi Andromache ile evlenirken, Menelaus eşi Helen’i alarak Sparta’ya geri döner. Sonuç olarak Truva Savaşı, Truva’nın tamamen yıkılmasıyla sona erer.
İlyada’da Truvalı Helen
Homeros‘un klasik destanı İlyada‘da, Truvalı Helen hem güzelliğiyle hem de stratejik bilgisiyle dikkat çeken bir karakterdir. Kral Priam’ın saygı duyduğu ve askeri stratejist olarak değer verdiği Helen, Truva Savaşı’nda büyük bir rol oynamıştır. Ayrıca savaşın kahramanlarından Hektor tarafından da saygı görmüş ve övgü almıştır.
Truva sakinleri için Helen sadece güzelliğiyle değil, aynı zamanda savaşın ve acıların suçlusu olarak bilinir. İlyada’nın bazı bölümlerinde, Helen’in çeşitli etkinliklere katıldığını veya önemli olayları gözlemlediğini görüyoruz:
- Truva Savaşı’nın stratejik kararlarını alan Truva askeri liderleri arasında Helen bulunur.
- Menelaus’a karşı olan yüzleşmesi, özellikle Prens Paris ile ilişkisi nedeniyle dikkat çeker.
- Helen, Tanrıça Afrodit ile olan bir tartışmada önemli bir rol oynar; Afrodit, Helen’e Yunan ve Truva halkının kaderini etkileyeceğini söyler. Helen’in üzüldüğü ve Truva ordusu komutanı Hektor’un ölümü ile ilgili bir bölüm vardır.
Helen ve Menelaus’un Karşılaşması
Homeros’un destanı Odyssey, IV. şarkıda anlatılan olaylarla sıra dışı bir döneme ışık tutar. Helen, Telemakhos’tan babası Odysseus’un izini sürmesine yardım etmesini ister. Ancak bu istek, Helen’in içkisine gizlediği gizemli bir karışımın etkisiyle daha da ilginç bir hâl alır. Menelaus ise karısının düzenlediği bu olayın farkına varır ve savaşın ardındaki gerçekleri öğrenir.
Uykuya dalan herkesin içinde gizlenen savaşçılar eşlerinin sesini duyarlar ve bu gizemli buluşma, mitolojik öğelerle örülü bir hikâye sunar. İlişkilerin karmaşıklığı ve insan doğasının derinlikleri, bu unutulmaz anın ardında yatan sırrı çözmek için okuyucuları davet eder.
Helen’in Ölümüne Dair
Truvalı Helen’in ölümü ve sonrasındaki kaderi, mitoloji ve efsaneler arasında çeşitli versiyonlara sahiptir. En yaygın versiyona göre; sadık eşi Menelaus ile birlikte öldükten sonra Elysian Fields’e gönderilir. Ancak başka bir versiyona göre; Leuce şehrine gönderilir ve Aşil ile evlenir. Euripides’in eserinde ise Orestes ve arkadaşı Pilades, Truvalı Helen’e suikast düzenlemeye karar verirler; ancak Helen tanrılar tarafından korunduğu için planları başarısız olur.
Farklı tarihçiler, Helen’in ölüm yerini ve son durumunu farklı şekillerde açıklar. Kimi kaynaklara göre; Menelaus ile birlikte Sparta yakınlarındaki Terapne şehrindeki bir tapınağa gömülür. Diğer bir versiyona göre ise Helen Rodos Adası’nda sürgün edilir ve Polixo tarafından hüzünlü bir öyküyle anlatılır.
Kaynakça
- “Truvalı Helen kimdi? Onun hakkında her şeyi bilin“. postposmo.com, 09.03.2022. (Erişim tarihi: 03.09.2023)
- “Truva Savaşı Neden Çıktı? Kim Kazandı?“. www.tarihcantasi.com, 05.12.2020. (Erişim tarihi: 03.09.2023)
- “TROYA ANTİK KENTİ“. www.kulturportali.gov.tr, 2018. (Erişim tarihi: 03.09.2023)
- “Truva Savaşı: Neden Çıktı?“. mitolojiktanrilar.com. (Erişim tarihi: 03.09.2023)
- Acıoğlu, Yusuf. “İlyada Destanı“. kulturelcisi.com. (Erişim tarihi: 03.09.2023)
